Z 12 na 13 lutego 1940 roku do mieszkań Żydów ze Szczecina i innych miejscowości Prowincji Szczecińskiej wtargnęli kierowani przez Gestapo członkowie SS, SA i NSDAP, wręczając domownikom policyjne zarządzenie dotyczące ich "ewakuacji". Szykan i złego traktowania ze strony nazistów niemieccy Żydzi doświadczali od 1933 roku, po dojściu Hitlera do władzy - mówi Róża Król, przewodnicząca szczecińskiego Oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce.

- W nocy z 12 na 13 lutego, mróz był podobno do -30 stopni wtedy. Wkroczyły grupy, pilnowane przez Gestapo, z dokładnym wykazem co ci ludzie mają zrobić. Jeżeli są szafy, czy szuflady to mieli zostawić w nich klucze od skrytek, od schowków - wyłączyć gaz. Mieli nie brać ze sobą nic do jedzenia, bo jak zapewniali SS-mani "jedzenie dostaniecie" - mówi Król.

Dla niech to był wielki szok - dodaje.

- Tych ludzi zapakowano w te pociągi, walizki im zabrano - kazano złożyć w oddzielnym wagonie. Ten podobno perfidnie później odczepiono. Ludzie dojechali straszliwie - bez wody, bez jedzenia. Zanim ten transport dojechał to około 70 ludzi zmarło - podkreśla Król.

Z okazji 80. rocznicy pierwszej deportacji Żydów ze Stettina o 17 przy tablicy upamiętniającej szczecińską Synagogę (w okolicy Książnicy Pomorskiej), zostaną zapalone znicze i złożone kwiaty, a Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich odmówi modlitwę.

Później w auli Książnicy Pomorskiej zaplanowano otwarcie wystawy „Obecność Nieobecnych” i wykład dr Pawła Guta pt. „Żydzi Stettina i ich deportacja w 1940 r.”.

W całej rejencji Prowincji Szczecińskiej i w samym Szczecinie w 1939 roku łącznie mieszkało blisko 3000 Żydów. W pierwszej deportacji wzięło udział ponad 1100 osób, w tym małe dzieci i staruszkowie. Podróży nie przeżyło ponad 70 osób.