Radio Szczecin
![29 lat temu w Polsce odbyły się pierwsze po wojnie częściowo wolne wybory parlamentarne. Fot. Łukasz Szełemej [Radio Szczecin/Archiwum]](../serwis_informacyjny/pliki/2015/2015-06-04_1433405411.jpg)
29 lat temu w Polsce odbyły się pierwsze po wojnie częściowo wolne wybory parlamentarne. Fot. Łukasz Szełemej [Radio Szczecin/Archiwum]
29 lat temu, 4 czerwca 1989 roku, odbyły się wybory parlamentarne na zasadach ustalonych podczas obrad Okrągłego Stołu. Były to pierwsze w powojennej historii kraju częściowo wolne wybory do Sejmu oraz całkowicie wolne do przywróconego Senatu. Spektakularne zwycięstwo odniosła w nich "Solidarność", kierowana przez Lecha Wałęsę.
Po raz pierwszy od 1945 roku do udziału w głosowaniu dopuszczono opozycję. Po raz pierwszy wybrano także Senat, tworząc dwuizbowe Zgromadzenie Narodowe.
Czerwcowe wybory nie były jednak w pełni demokratyczne. Podczas rozmów Okrągłego Stołu NSZZ "Solidarność" i obóz komunistycznej władzy doszły do porozumienia, w myśl którego zagwarantowano rządzącej "koalicji", obejmującej PZPR i jej satelitów, obsadę co najmniej 299 (65 procent) miejsc w Sejmie. Pozostałe mandaty w liczbie 161 (35 proc.) zostały przeznaczone dla kandydatów bezpartyjnych. Senat był wybierany w sposób demokratyczny, bez wcześniejszych ustaleń co do podziału mandatów.
Część obozu solidarnościowo-opozycyjnego traktowała swą zgodę na udział w takich wyborach jako cenę, którą trzeba zapłacić za relegalizację po 8. latach "Solidarności". Z kolei głównym zamierzeniem władzy było włączenie opozycji w istniejący system polityczny państwa, jednak w sposób gwarantujący komunistom utrzymanie steru rządów.
Zarówno opozycja, jak i obóz rządzący, nie spodziewali się wyników tak druzgocących dla komunistycznej władzy. Po dwóch turach opozycja zdobyła 161 miejsc w Sejmie, czyli maksymalną liczbę posłów, na jaką pozwalał kontrakt zawarty z komunistami oraz 99 miejsc w Senacie. Jedno miejsce wywalczył kandydat niezależny.
Wynik wyborów zmienił układ sił politycznych. 24 sierpnia 1989 roku Tadeusz Mazowiecki został pierwszym niekomunistycznym szefem rządu w Europie Środkowo-Wschodniej od zakończenia II wojny światowej. Za przykładem Polski poszły inne kraje bloku komunistycznego, był to początek "jesieni ludów" w Europie, której symbolem stał się upadek muru berlińskiego, 9 listopada 1989 roku.
4 czerwca w Polsce jest obchodzony Dzień Wolności i Praw Obywatelskich, ustanowiony przez Sejm 24 maja 2013 roku dla upamiętnienia wyborów parlamentarnych z 1989 roku.
Do dziś Polacy są podzieleni zarówno w ocenie Okrągłego Stołu, jak i czerwcowych wyborów, które były konsekwencją jego obrad i ustaleń. Zwolennicy uważają, że w tamtym czasie nie było innego rozwiązania, jak kompromis z rządzącymi. Przeciwnicy natomiast podkreślają, że ustępstwa, na które zgodziła się solidarnościowa opozycja w stosunku do komunistów, były zbyt daleko posunięte. W efekcie przyniosły: brak rozliczeń, niechęć do lustracji i dekomunizacji oraz akceptację funkcjonowania środowisk postkomunistycznych w polskiej polityce i gospodarce. Krytycy zwracają też uwagę na zbyt drastyczne dla społeczeństwa skutki reform gospodarczych Balcerowicza.
![Szczecińska droga do wolności [ROZMOWA]](../serwis_informacyjny/pliki/2016/2016-12-12_148158280010.jpg)
Czerwcowe wybory nie były jednak w pełni demokratyczne. Podczas rozmów Okrągłego Stołu NSZZ "Solidarność" i obóz komunistycznej władzy doszły do porozumienia, w myśl którego zagwarantowano rządzącej "koalicji", obejmującej PZPR i jej satelitów, obsadę co najmniej 299 (65 procent) miejsc w Sejmie. Pozostałe mandaty w liczbie 161 (35 proc.) zostały przeznaczone dla kandydatów bezpartyjnych. Senat był wybierany w sposób demokratyczny, bez wcześniejszych ustaleń co do podziału mandatów.
Część obozu solidarnościowo-opozycyjnego traktowała swą zgodę na udział w takich wyborach jako cenę, którą trzeba zapłacić za relegalizację po 8. latach "Solidarności". Z kolei głównym zamierzeniem władzy było włączenie opozycji w istniejący system polityczny państwa, jednak w sposób gwarantujący komunistom utrzymanie steru rządów.
Zarówno opozycja, jak i obóz rządzący, nie spodziewali się wyników tak druzgocących dla komunistycznej władzy. Po dwóch turach opozycja zdobyła 161 miejsc w Sejmie, czyli maksymalną liczbę posłów, na jaką pozwalał kontrakt zawarty z komunistami oraz 99 miejsc w Senacie. Jedno miejsce wywalczył kandydat niezależny.
Wynik wyborów zmienił układ sił politycznych. 24 sierpnia 1989 roku Tadeusz Mazowiecki został pierwszym niekomunistycznym szefem rządu w Europie Środkowo-Wschodniej od zakończenia II wojny światowej. Za przykładem Polski poszły inne kraje bloku komunistycznego, był to początek "jesieni ludów" w Europie, której symbolem stał się upadek muru berlińskiego, 9 listopada 1989 roku.
4 czerwca w Polsce jest obchodzony Dzień Wolności i Praw Obywatelskich, ustanowiony przez Sejm 24 maja 2013 roku dla upamiętnienia wyborów parlamentarnych z 1989 roku.
Do dziś Polacy są podzieleni zarówno w ocenie Okrągłego Stołu, jak i czerwcowych wyborów, które były konsekwencją jego obrad i ustaleń. Zwolennicy uważają, że w tamtym czasie nie było innego rozwiązania, jak kompromis z rządzącymi. Przeciwnicy natomiast podkreślają, że ustępstwa, na które zgodziła się solidarnościowa opozycja w stosunku do komunistów, były zbyt daleko posunięte. W efekcie przyniosły: brak rozliczeń, niechęć do lustracji i dekomunizacji oraz akceptację funkcjonowania środowisk postkomunistycznych w polskiej polityce i gospodarce. Krytycy zwracają też uwagę na zbyt drastyczne dla społeczeństwa skutki reform gospodarczych Balcerowicza.
![Minikoncert odbył się w ramach kwietniowej odsłony cyklu [3x1].](serwis_informacyjny/pliki/2024/thumb_640_0/2024-04-20_171364948510.jpg)
