W tym roku minie 145 lat od uruchomienia w Szczecinie (a dokładniej - w Stettinie) pierwszej linii tramwaju konnego o długości ponad 5 kilometrów.
4 kwietnia przypadła 77. rocznica uruchomienia pierwszej w polskim Szczecinie linii autobusowej. Na trasę wyruszył poniemiecki pojazd. Kursował co godzinę.

Tym razem w "Machinie czasu" podróż do przeszłości... komunikacją miejską.

Zabieram dziś Was na wędrówkę po Pomorzu Zachodnim i zachodniej Afryce. Od średniowiecza po czasy współczesne.

Zapraszam na drugie (a zarazem ostatnie) spotkanie z Profesorem i Doktorem Filipowiakami. Ten pierwszy – prof. Władysław Filipowiak to archeolog, mediewista, afrykanista, muzeolog, konserwator zabytków archeologicznych, dyrektor Muzeum Pomorza Zachodniego (od 1970 Muzeum Narodowego w Szczecinie). Ten drugi – dr Wojciech Filipowiak – to archeolog, pracownik Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, prywatnie – wnuk Profesora. Początek - po godzinie 20.

Tydzień temu, 31 marca minęła 10. rocznica śmierci Władysława Filipowiaka.

Na równinie w Gwinei i na wyspie Wolin; podczas badań archeologicznych, przez 45 lata zarządzania muzeum, w walce o zwrot wywiezionych ze Szczecina czy Pomorza zabytków oraz na wielu innych polach prof. Władysław Filipowiak działał z nieprawdopodobną energią i zaangażowaniem. Odszedł dokładnie 10 lat temu.

Dziś w „Machinie czasu” o dziadku, ale również o zawodzie i pasji, które po nim "odziedziczył” opowie dr Wojciech Filipowiak, archeolog.

Najlepsze to małe kina
w udręce i rozterce,
z krzesłami rozściełanymi
pluszem czerwonym jak serce.
(...)
Jak tu miło się wtulić,
deszcz, zawieruchę przeczekać
i nic, i nic nie mówić,
i trwać, i nie uciekać.

W niedzielę rano (24 marca) odeszła Wanda Szewczyk, dobry duch Pioniera, opisywanego w wierszu "Małe kina" przez Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Pani Wanda wraz z Jerzym Miśkiewiczem tworzyli klimat tego miejsca. Pionier 1907 to przede wszystkim świetny repertuar - interesujące filmy, najczęściej europejskie, azjatyckie, południowo-amerykańskie. "Chcemy pokazywać ambitne kino dla ludzi, którzy widzą w filmie nie tylko rozrywkę. I to wszystko bez pop-cornu" - tak deklarowali na stronie internetowej. Wreszcie przestrzeń - sala czerwona z "pluszem czerwonym jak serce" oraz nawiązująca do początków XX wieku Kiniarnia. Ale najważniejsze było bardzo indywidualne i życzliwe podejście do każdego widza. Dobrzy ludzie tworzą dobre miejsca. Dziękujemy Pani Wando!

W "Machinie czasu" - wspomnienie o Pani Wandzie z kina Pionier.

Wiosna w Szczecinie to nie tylko krokusy. To nie tylko przepiękne magnolie. To nie tylko fiołki w Arkońskim Lasku. To nie tylko "gra w zielone".
Wiosna to dobry czas na robienie porządków. Na przykład w radiowym archiwum.


W "Machinie..." wykorzystano fragmenty audycji z odkurzonych taśm w archiwum Radia Szczecin autorstwa: Aliny Głowackiej, Alicji Maciejowskiej, Marzeny Szulc, Leona Jarzębowskiego, Bohdana Czarnockiego, Włodzimierza Kaczmarka, Tadeusza Klimowskiego i Władysława Wojciechowskiego.

Był barwną i wielowymiarową postacią. Erudyta, inżynier, architekt, popularyzator nauki i techniki, radiowiec, grafik, współzałożyciel Towarzystw Miłośników Lwowa, poeta. Był ostatnim, który potrafił nie tylko mówić, ale też pisać wiersze w bałaku, czyli gwarze lwowskiej.
Witold Szolginia był Człowiekiem-Encyklopedią. Jego książki o Lwowie dostarczają szerokiej wiedzy o Mieście Zawsze Wiernym. 11 marca mija 101 rocznica jego urodzin. Z tej okazji na Domu pod Żelaznym Lwem zawisła pamiątkowa tablica.
O "Strażniku Miasta i Grobów" - jak go nazywał poeta, Zbigniew Herbert - w „Machinie czasu”. Ta joj!

W "Machinie czasu" wykorzystałam fragmenty audycji z archiwum Radia Lwów, w tym fragmenty rozmowy Anny Gordijewskiej z 2013 roku.

82 lata temu, 14 lutego 1942 roku, na rozkaz Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego, Związek Walki Zbrojnej przekształcił się w Armię Krajową. Jej dowódcą został gen. Stefan Rowecki "Grot". W czasie II wojny światowej była to jedyna w Europie podziemna armia, największa i najlepiej zorganizowana. W momencie maksymalnej zdolności bojowej liczyła niemal 400 tysięcy żołnierzy.

Nie tylko wojenne, ale i powojenne losy żołnierzy AK były fascynujące, choć często dramatyczne. Byli prześladowani przez władze komunistyczne, zwłaszcza w okresie stalinizmu, wielu z nich skazano na karę śmierci lub wieloletniego więzienia. Niektórzy długo ukrywali swoją przeszłość. Dopiero wiele lat po wojnie zaczęli się zrzeszać.

O tym w „Machinie czasu”, której gośćmi są: Janina Ostrowska-Kin, ps. "Janeczka”, sanitariuszka w Powstaniu Warszawskim, która po wojnie zamieszkała w Szczecinie i płk. Stanisława Kociełowicz, ps. "Iskierka”, która jako harcerka brała udział w operacji Ostra Brama w Wilnie, była prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Okręg Szczecin oraz Jolanta Szyłkowska i Bartosz Sitarz, autorzy książki "Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Szczecin. Ludzie i działalność (1981) 1989-2023".

W "Machinie..." wykorzystano fragmenty wspomnień Janiny Wasiłojć-Smoleńskiej, ps. "Jachna", żołnierza pierwszego oddziału partyzanckiego na Wileńszczyźnie, dowodzonego przez Antoniego Burzyńskiego ps. "Kmicic", a potem 5. Brygady Wileńskiej AK, dowodzonej przez mjr. Zygmunta Szendzielarza ps. "Łupaszka" z archiwum Radia Szczecin.

Co Agnieszka Osiecka wygrała w konkursie na pierwsze polskie hasło reklamujące Coca-Colę? Czym zajmował się radiowy "Kabarecik reklamowy" Jerzego Dobrowolskiego? O co chodziło z mlekiem pod drzwiami? Dlaczego w sklepie elektronicznym sprzedawano... arbuzy? Co wspólnego miały dżemy z przebojem grupy The Beatles?
Na te i inne pytania odpowie Wojciech Przylipiak - dziennikarz, kolekcjoner, bloger, autor książek: "Czas wolny w PRL", "Sex, disco i kasety video. Polska lat 90." i "Zakupy w PRL".
To druga część opowieści o handlu w czasach słusznie minionych.

Zapraszam do świata zapomnianych słów. Bo kto dziś pamięta, co oznaczały pedety, cedety, GS-y? To też świat permanentnych „przejściowych kłopotów na rynku”, reglamentacji towarów, kupowania wszystkiego, co "rzucili" i komitetów kolejkowych. Jak można było w zimie stać kilka dni w kolejce po meblościankę? Ile papieru toaletowego przypadało na jednego obywatela rocznie? Jaki ciuch kosztował tyle, co połowa Syrenki i czym pachniało w sklepach Pewexu czy Baltony?
Zapraszamy na zakupy w PRL czyli... do kolejki, po wszystko.

Gościem "Machiny czasu" jest Wojciech Przylipiak - dziennikarz, reporter, kolekcjoner skarbów sprzed lat, bloger (bufetprl.com), autor książek: "Czas wolny w PRL", "Sex, disco i kasety video. Polska lat 90." i "Zakupy w PRL". W "Machinie..." wykorzystano fragmenty audycji Ryszarda Mysiaka, Kazimierza Tomczyka, Władysława Wojciechowskiego i Zbigniewa Plesnera z archiwum Radia Szczecin.
Na drugą część opowieści zapraszam w niedzielę, 25 lutego.

W 1918 roku polska flota musiała powstać od zera. Bez tradycji, bez zaplecza, z nieliczną kadrą, która zresztą posługiwała się dotąd trzema różnymi językami. Mimo tych trudności mamy być z czego dumni. Ta historia kryje też wiele tajemnic.

Dlaczego tajny projekt budowy polskiego miniaturowego okrętu podwodnego udoskonalił… fryzjer? Czy w Polsce były żywe torpedy? Jak przemytnicy wynaleźli "polską whisky"? Czym były "ptaszki" i jaki miały związek z morzem? Dlaczego w czasie II wojny światowej ORP Jastrząb zniszczyli nasi sojusznicy? Czy można było uratować pasażerów promu "Jan Heweliusz"? Dlaczego kapitan dowodzący legendarnym transatlantykiem "Batory" uciekł na Zachód? Na te i wiele innych pytań w swojej książce "Sekrety polskiej floty" odpowiada Roman Czejarek, dziennikarz, autor wielu publikacji o historii Szczecina (i nie tylko). Zapraszam do słuchania morskich opowieści w "Machinie czasu". Cała naprzód!

W "Machinie czasu" wykorzystano fragmenty audycji z archiwum Radia Szczecin autorstwa Ryszarda Bogunowicza, Marka Koszura i Zbigniewa Plesnera.