80 lat temu, 26 lipca 1941 r. we Lwowie został zamordowany przez Niemców Kazimierz Bartel, pięciokrotny premier RP, minister kolei żelaznych, minister wyznań i oświecenia publicznego, matematyk, profesor, rektor Politechniki Lwowskiej.
Był jedynym byłym premierem Polski zamordowanym przez Niemców podczas II wojny światowej.
Kalendarium:
Kazimierz Bartel urodził się 3 marca 1882 r. we Lwowie.
Studiował na Politechnice Lwowskiej (wtedy Szkoła Politechniczna), a po zakończeniu studiów w 1909 r. pozostał na uczelni jako asystent w Katedrze Geometrii Wykreślnej.
W 1911 r. uzyskał stopień doktora nauk technicznych.
W 1913 r. został profesorem geometrii wykreślnej Politechniki Lwowskiej.
Podczas I wojny światowej służył w armii austro-węgierskiej.
W 1919 r. brał udział w walkach polsko-ukraińskich jako dowódca wojsk kolejowych i komendant obrony Dworca Głównego we Lwowie.
W 1919 r. został szefem kolejnictwa polowego w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego.
W rządzie premiera Leopolda Skulskiego objął stanowisko ministra kolei żelaznych.
Tę funkcję pełnił również w gabinetach Wincentego Witosa i Władysława Grabskiego.
W latach 1922–1929 nieprzerwanie był posłem.
Po zamachu majowym (1926) Bartel pięciokrotnie do 1930 r. pełnił tę funkcję premiera RP.
W pierwszym rządzie Piłsudskiego został wicepremierem oraz ministrem wyznań i oświecenia publicznego.
W 1929 r. Kazimierz Bartel zrezygnował z mandatu poselskiego i powrócił do pracy naukowej na Politechnice Lwowskiej.
W tym samym roku został wybrany na rektora Politechniki Lwowskiej.
W tym czasie opublikował swoje najważniejsze dzieła, m.in. serię wykładów na temat perspektywy w malarstwie europejskim. Była to pierwsza taka publikacja w świecie.
W maju 1938 został senatorem RP.
Bartel był zdecydowanym przeciwnikiem antysemityzmu. W senacie nagłośnił zajścia antysemickie m.in. na Politechnice Lwowskiej skutkujące pobiciami, a nawet zabójstwami studentów narodowości żydowskiej, mówiąc na posiedzeniu plenarnym izby: "Widziałem na korytarzach szkoły w kałuży krwi leżących pobitych studentów Żydów i przechodzących obok nich z cynicznym uśmiechem studentów aryjczyków nazajutrz po ich powrocie z Częstochowy. Załatwiono tym sposobem problem żydowski w Polsce. Zoologiczna nienawiść podała rękę głupocie i w imię frazeologii patriotycznej budowała zręby nowej Wszechpolski".
W czasie obrony Lwowa we wrześniu 1939 r. stanął na czele Komitetu Obywatelskiego.
Po zajęciu Lwowa przez ZSRS pozwolono mu na kontynuowanie pracy na politechnice i kierowanie Katedrą Geometrii Wykreślnej.
30 czerwca 1941 r. Lwów został zajęty przez Niemców, a już 2 lipca 1941 r. Kazimierz Bartel został aresztowany (w ramach Akcji AB) i przewieziony do więzienia gestapo przy ul. Łąckiego.
26 lipca 1941 r. – na osobisty rozkaz Himmlera – Kazimierz Bartel został rozstrzelany. Egzekucja odbyła się najprawdopodobniej na terenie Piasków Janowskich.
Chociaż śmierć prof. Bartla tradycyjnie łączy się ze zbrodnią popełnioną na początku lipca 1941 r. na profesorach lwowskich uczelni, to jednak – wg dr. hab. Sławomira Kalbarczyka z IPN – bardziej uzasadniony wydaje się pogląd, że zamordowanie prof. Bartla miało motywy polityczne.

Na podstawie IPN. Oddział we Wrocławiu