Szczecin 1945 - bohaterowie, antybohaterowie i zwykli pionierzy
Radio SzczecinRadio Szczecin » Szczecin 1945 - bohaterowie, antybohaterowie i zwykli pionierzy » Felietony

W maju 1945 roku jeden z amerykańskich fotoreporterów wojennych uwiecznił jednego z najważniejszych dowódców SS w chwili oddani się do niewoli. Był to SS Brigadeführer Jürgen Wagner, jeden z najbardziej cenionych przez Heinricha Himmlera dowódców jednostek frontowych spod znaku trupiej czaszki. Na zdjęciu widać, że twarz dowódcy ściągnięta jest złością. Esesman zareagował furią, że ktoś bez zgody ośmiela się go fotografować. Ale esesman musiał zachowywać spokój. Uświadomił sobie szybko, że jest już w rękach Amerykanów i nie może nikomu rozkazywać.


Dwa miesiące wcześniej było zupełnie inaczej. 17 marca 1945 roku Wagner jako dowódca dywizji SS „Nederlanden” został wyznaczony dowódcą obrony przepraw na Odrze. Znany z żelaznej ręki esesman za punkt honoru postawił sobie opanowanie chaosu, jaki powstał na lewobrzeża w trakcie zdobywaniu przez Rosjan Dąbia. Swoją funkcję pełnił niedługo, ale zdążył się zapisać czarnymi literami w księdze dziejów Grodu Gryfa. Jak wskazuje Jan Sinius, badacz walk o Szczecin – Wagner cenił wiernych rozkazom żołnierzy, ale wobec tych, którym nie starczało odwagi, był bezlitosny. Z jego rozkazu przy moście cłowym i moście portowym powstał otwarty otoczony drutem obóz, w którym zbierano rozproszonych żołnierzy z rozbitych jednostek. Rozkaz, aby dezerterów złapanych i skazanych przez sąd wojenny wieszać na moście cłowym i portowym w samym centrum miasta. Wszyscy Szczecinianie, którzy przechodzili przez ten most, musieli oglądać upiorny widok niemieckich skazańców w mundurach z napisem „nie wystarczyło mi odwagi, aby bronić rzeszy”.

jurgen wisielec
Kadr z filmu USA "Decyzja przed świtem" z 1951 roku


Dowodzona przez Jürgena Wagnera brygada Niederland, składała się z holenderskich zdrajców, których zafascynował nazizm. Nic dziwnego, że oddziały te walczyły do upadłego, Holenderscy kolaboranci wiedzieli, że w razie wzięcia do niewoli albo zostaną rozstrzelani przez Rosjan, albo wrócą do Holandii, gdzie będą wytoczone im procesy.

Koniec wojny zastał Wagnera w Tangermünde, gdzie poddał się Amerykanom. On, który wszystkich, którzy zwątpili w sens walki od końca wysyłał na śmierć, sam nie zdecydował się na samobójstwo. Być może uznał, że Amerykanom na pewno przyda się ktoś taki jak on. Nie przydał się. Władze USA w 1947 roku wydały go Jugosłowianom. Wagner na jej terenie Jugosławii odpowiadał za liczne zbrodnie na ludności cywilnej. I tak oto w sierpniu 1947 roku „Wieszatiel ze Szczecina” sam zawisł na szubienicy, tym razem w serbskim Belgradzie.
jurgen wagner Honorowy Pierśćień SS
Honorowy Pierścień Trupiej Główki. Wagner był jednym z dowódców uhonorowanych tym znakiem przynależności do najwyższego kręgu elity Czarnego Zakonu


Juergen Wagner w czasie walk nad Narwą w 1944 r.

Jürgen Wagner w czasie walk nad Narwą w Estonii, w maju 1944 roku
 

Zobacz także

2023-05-05, godz. 16:24 32. 8 maja 1945 roku USA, Wielka Brytania protestują przeciwko stworzeniu polskiej administracji w Szczecinie. Zachodnie… Objęcie władzy w Szczecinie przez pełnomocnika rządu „Polski Lubelskiej” Leonarda Borkowicza, który objął wielki gmach na wałach Chrobrego nie uszło… » więcej 2023-04-28, godz. 16:19 31. Czy Uniwersytet Szczeciński mógł powstać w 1945 roku? Jak wiemy, do jego powstania doszło dopiero w 1983 roku… Dnia 2 maja 1945 roku w Poznaniu spotkała się grupa operacyjna dla utworzenia Uniwersytetu Szczecińskiego. Miejscem spotkania była składnica książek urządzona… » więcej 2023-04-21, godz. 16:22 30. Maj 1945. Polscy pocztowcy z Bydgoszczy obejmują gmach dyrekcji pocztowej przy alei Niepodległości. Wielkiemu neogotyckiemu… Pierwsi do Szczecina dotarli pocztowcy z Bydgoszczy, którzy zajęli porzuconą ogromną pocztę przy Bramie Portowej. Ale ten gigantyczny gmach ciężko było… » więcej 2023-04-14, godz. 16:36 29. Jeśli spytać szczecinian, gdzie leży Opatówek, zapewne niewielu odpowiedziałoby trafnie (14.04.2023) Ta mała miejscowość w Wielkopolsce koło Kalisza zapisała się jednak w annałach Szczecina w maju 1945 roku. Miasto było wtedy ofiarą wielu pożarów i… » więcej 2023-04-07, godz. 16:31 28. Rok 1945, mosty grozy, czyli przejazdy kolejowe u wjazdu do Szczecina. Trzeszczały, jęczały, zgrzytały, skrzypiały… W kwietniu 1945 r. Niemcy wycofując się, wysadzili w centrum Szczecina wszystkie przejazdy kolejowe przez Odrę. Trzeba było więc używać żmudnej objazdowej… » więcej 2023-03-30, godz. 16:30 27. Maj 1945 roku, w Szczecinie najpewniejszą walutą jest zwykły spirytus. Prezydent Piotr Zaremba zapasy alkoholu traktuje… Alkohol jako waluta wymienna był u schyłku wojny i w pierwszych tygodniach powojennych najpewniejszą walutą. Po pierwsze, ludzie uważali, że jest to artykuł… » więcej 2023-03-24, godz. 16:08 26. Skąd wzięła się nazwa Wały Chrobrego? To pomysł Piotra Zaremby, czy też nazwa ta pojawiała się już wcześniej?… Wały Chrobrego to polska nazwa na „Hakenterasse” - tarasy Hakena, którą to nazwą uczczono przebudowany w końcu XI wieku dawny teren szczecińskich wojskowych… » więcej 2023-03-17, godz. 16:39 25. Maj 1945 Poznań przyjmuje patronat nad polskim Szczecinem. Polski Związek Zachodni organizuje pierwsze transporty… Jeśli przyrównać polski Szczecin w maju 45 roku do słabego oseska, to ojcem chrzestnym tego dzieciątka był Poznań. To stolica Wielkopolski, w pierwszych… » więcej 2023-03-10, godz. 16:39 24. Połowa maja 1945 roku. Do Szczecina wraca coraz więcej niemieckich uchodźców, a na szczycie władzy w niemieckiej… Szczecinem od 3 maja rządziło tak naprawdę dwóch prezydentów. Prezydent Polski, czyli Piotr Zaremba i w dzielnicy niemieckiej, niemiecki burmistrz Erich Spiegel… » więcej 2023-03-03, godz. 12:57 23. Maj 1945 r. Strażak Teofil Firlik zostaje pierwszym polskim bohaterem Szczecina. Wystarczyło do tego tylko pięć… Teofil Firlik pochodził z rodziny stolarzy. Podobnie jak ojciec i bracia do 1939 roku pracował w Fabryce Mebli w Swarzędzu. Po wybuchu wojny wskutek konfliktu… » więcej
12345