Powstanie wybuchło 22 stycznia 1863 roku, ale wydarzenia ważne dla decyzji o rozpoczęciu zbrojnej walki przeciwko zaborcom rozgrywały się długo przed wybuchem insurekcji.

Rok 1859:

18 marca - warszawskie nabożeństwo za dusze Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego otwierało serię demonstracji patriotycznych.

Rok 1860:

11 czerwca - w Warszawie odbyła się pierwsza od 30 lat wielka manifestacja patriotyczna zorganizowana w związku z pogrzebem wdowy po bohaterze powstania listopadowego generale Józefie Sowińskim.

29 listopada - w rocznicę Nocy Listopadowej zorganizowano kolejną wielką manifestację i odśpiewano pieśń skomponowaną niegdyś przez Alojzego Felińskiego na cześć cara Aleksandra I, zmieniając jej refren na: "Ojczyznę wolną racz nam wrócić Panie". Irytującą władze rosyjskie pieśń śpiewano następnie przy okazji wszystkich manifestacji.

Rok 1861:

27 lutego - w Warszawie podczas manifestacji patriotycznej od kul wojska rosyjskiego ginie pięć osób. Powstaje Delegacja Miejska, która spotyka się z namiestnikiem Gorczakowem i organizuje uroczysty pogrzeb zabitych.

27 marca - Margrabia Aleksander Wielopolski obejmuje urzędowanie jako dyrektor przywróconej Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Zaczyna pracę nad wprowadzaniem reform.

6 kwietnia - z inicjatywy margrabiego Wielopolskiego zlikwidowane zostaje Towarzystwo Rolnicze.

8 kwietnia - wojsko strzela w Warszawie do manifestantów. Śmierć ponosi co najmniej 200 osób, a 500 zostaje rannych.

14 października - wprowadzenie przez władze carskie stanu wojennego w Warszawie.

15 października - nabożeństwa żałobne w rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki. Wojsko rosyjskie usuwa siłą wiernych ze świątyń w Warszawie.

17 października - powstaje Komitet Miejski ugrupowania "Czerwonych", radykalnych działaczy demokratycznych. Zmierzali oni do szybkiego wywołania powstania i przeprowadzenia radykalnych reform społecznych. Opowiadali się za wciągnięciem do walki z zaborcą chłopów. Komitet miał przygotować powstanie, w 1862 został przekształcony w Centralny Komitet Narodowy. Także w październiku do dymisji podaje się margrabia Aleksander Wielopolski, dyrektor przywróconej Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.

W grudniu - powstaje Dyrekcja Krajowa "Białych", obozu politycznego liberalnego ziemiaństwa, burżuazji i inteligencji w Królestwie Polskim.

Rok 1862:

22 maja - car Aleksander II mianuje Wielopolskiego naczelnikiem rządu cywilnego Królestwa Polskiego. Namiestnikiem zostaje wielki książę Konstanty.

W lipcu i sierpniu - miały miejsce nieudane zamachy na generała i namiestnika Królestwa Polskiego Konstantego i margrabiego Wielopolskiego.

14 lipca - aresztowanie Jarosława Dąbrowskiego, jednego z przywódców "Czerwonych", autora wojskowego planu rozpoczęcia powstania.

6 października - zapowiedź branki, poboru wytypowanych osób, która - według intencji Wielopolskiego - miała rozbić konspirację i uniemożliwić wywołanie powstania.

Rok 1863:

W nocy z 14 na 15 stycznia - rozpoczyna się branka w Warszawie. Pobór został zarządzony w październiku 1862 z inicjatywy margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, który nie chciał dopuścić do wybuchu powstania. Odbywał się na podstawie imiennych list, a nie losowania jak zazwyczaj.

15 stycznia - zapada decyzja Komitetu Centralnego Narodowego o wybuchu powstania w nocy z 22 na 23 stycznia.

19 stycznia - Komitet Centralny Narodowy uchwalił powierzenie dyktatury i naczelnego dowództwa powstania gen. Ludwikowi Mierosławskiemu.

22 stycznia - początek powstania. Komitet Centralny Narodowy przekształca się w Tymczasowy Rząd Narodowy, który wydaje "Manifest o wolność i równość obywateli", zapowiada też uwłaszczenie chłopów. Nieudany atak powstańców pod dowództwem Zygmunta Padlewskiego na Płock.

6-7 lutego - dwudniowe walki powstańców z wojskami rosyjskimi w Siemiatyczach, zakończone sukcesem Rosjan i spaleniem przez nich miasteczka.

17 lutego - do Królestwa Polskiego przybywa Ludwik Mierosławski, obejmując dyktaturę.

19 lutego - przegrana potyczka Mierosławskiego pod Krzywosądzem, po kilku dniach wyjeżdża za granicę.

24 lutego - ciężka bitwa gen. Mariana Langiewicza w Małogoszczy, z której powstańcy muszą się wycofać.

11 marca - Langiewicz obejmuje dyktaturę.

18 marca - krwawa, zwycięska dla Polaków, bitwa korpusu Langiewicza pod Grochowiskami.

19 marca - podczas próby przejścia przez granicę Langiewicz zostaje zatrzymany przez Austriaków. Władze nad powstaniem obejmuje Tymczasowy Rząd Narodowy.

12 kwietnia - władze rosyjskie ogłaszają amnestię dla powstańców, jeśli złożą w określonym czasie broń. W pojedynku ginie Stefan Bobrowski, jeden z najzdolniejszych politycznych przywódców powstania.

17 kwietnia - noty dyplomatyczne Anglii, Austrii, Francji do Rosji w sprawie polskiej.

7 maja - bitwa zgrupowania Zygmunta Sierakowskiego w Medejkach.

10 maja - Tymczasowy Rząd Narodowy przekształca się w Rząd Narodowy.

15 maja - stracenie w Płocku Zygmunta Padlewskiego, jednego z przywódców powstańczych.

6 i 8 czerwca - kradzież pieniędzy na cele powstania z Kasy Głównej Królestwa Polskiego.

27 czerwca - egzekucja Zygmunta Sierakowskiego w Wilnie.

W czerwcu - Aleksander Wielopolski składa podanie o urlop i w lipcu na zawsze wyjeżdża z Królestwa Polskiego.

8 sierpnia - zwycięska potyczka pod Żyrzynem oddziału gen. Michała Heydenricha.

W sierpniu - wielki książę Konstanty przestaje być namiestnikiem.

17 października - Romuald Traugutt obejmuje dyktaturę.

6 listopada - ginie w walce Dionizy Czachowski, jeden z dowódców powstania.

15 grudnia - rozkaz o reorganizacji powstańczych sił zbrojnych.

Rok 1864:

21 lutego - walki w Opatowie, jedna z ostatnich większych bitew. Powstańcy ponoszą klęskę.

2 marca - ukazują się rosyjskie dekrety w sprawie uwłaszczenia chłopów.

11 kwietnia - aresztowanie Romualda Traugutta.

5 sierpnia - egzekucja Traugutta i czterech jego współpracowników na stokach Cytadeli Warszawskiej.