Rozmowy nieuczesane
Radio SzczecinRadio Szczecin » Rozmowy nieuczesane
Wieża Bismarcka, źródło: www.facebook.com/RentumiBismarckTower/
Wieża Bismarcka, źródło: www.facebook.com/RentumiBismarckTower/
Przed nami ostatni odcinek "Rozmów nieuczesanych" na temat spuścizny po niemieckich mieszkańcach Szczecina. Co się naprawdę wydarzyło? Jak to odbieramy? Jak interpretujemy? Które z postaci, wydarzeń,mitów przyjmujemy do własnego, szczecińskiego imaginarium? Na jakich zasadach?
Kłopotliwy spadek po Niemcach. Część piąta, zamykająca nasze rozważania. Zapraszamy.
Biogram Heinricha George z jdnego z portali filmowych. Na uwagę zasługuje pierwsze zdanie. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Biogram Heinricha George z jdnego z portali filmowych. Na uwagę zasługuje pierwsze zdanie. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Niemiecka przeszłość miasta jest ciągle widoczna: tu i ówdzie wychodzące spod farby niemieckie napisy na kamienicach, nagrobki na starych cmentarzach z obco brzmiącymi nazwiskami pisanymi gotykiem, żeliwne pokrywy studzienek z napisem "Stettin" czy kurki z literami: K i W od "kalt" i "warm". Ale jest ona obecna także w inny, mniej materialny sposób.
Zapraszamy na czwartą część "Rozmów" na temat kłopotliwego spadku po Niemcach.
Okładka książki "Szczecinianie stulecia".
Okładka książki "Szczecinianie stulecia".
Wesołych Świąt! Wielkanoc to dobry czas na "Rozmowy nieuczesane".

"Szczecinianie stulecia" - to tytuł książki wydanej w 2000 roku, prezentującej sylwetki 79 postaci związanych z naszym miastem. Stanowi efekt konkursu zorganizowanego przez szczeciński oddział "Gazety Wyborczej". Czytelnicy "Gazety", telewidzowie szczecińskiego ośrodka TVP oraz słuchacze Radia Szczecin dokonali wyboru szczecinianina stulecia. Wśród kandydatów byli zarówno Niemcy, jak i Polacy. Trzecią pozycję na liście uzyskał Friedrich Ackermann, który 1907 roku został wybrany na nadburmistrza Szczecina i pracował na tym stanowisku przez niemal 24 lata. Przyczynił się do rozwoju portu handlowego, sfinalizował budowę reprezentacyjnej części miasta według wizji Hakena – „Tarasów Hakena” (dzisiaj – Wały Chrobrego). Otworzył nowy cmentarz, znany dzisiaj jako Cmentarz Centralny, założył muzeum oraz bardzo popularne przed wojną kino Urania. Dr Wojciech Lizak ma mu jednak sporo do zarzucenia.
Heinrich George w Wannsee. Lata 30. Foto Waske. Allgemeiner Deutscher Nachrichtendienst [za wikipedia.org]
Heinrich George w Wannsee. Lata 30. Foto Waske. Allgemeiner Deutscher Nachrichtendienst [za wikipedia.org]
Co zrobić z niemiecką przeszłością Szczecina? Czy, a jeśli tak, to w jaki sposób buduje ona tożsamość miasta?
Bywa że ten "kłopotliwy spadek" ma nieco nalaną, ale w gruncie rzeczy dobrotliwą twarz mężczyzny ze zdjęcia. Kim jest ten elegancko ubrany pan w kapeluszu, muszce i z laseczką, wychodzący z obrośniętego bluszczem domu w bogatej dzielnicy Berlina, by wyprowadzić psa na spacer? Jaki ma związek ze Szczecinem? O tym między innymi w niedzielę o 17.40.
Stoewer Szczecin Fot. Robert Stachnik [Radio Szczecin]
Stoewer Szczecin Fot. Robert Stachnik [Radio Szczecin]
Filmy Dity Parlo, książki Alfreda Döblina, obrazy Julo Levina, automobile rodziny Stoewerów, muzyka Carla Loewego, fotografie Maxa Dreblowa, wynalazek znieczulenia miejscowego Carla Ludwiga Schleicha... To dokonania niemieckich artystów, naukowców czy przedsiębiorców urodzonych lub mieszkających i działających w Szczecinie. A nie, przepraszam - w Stettinie.
W Szczecinie wiele się zmienia, lecz jedno pozostaje niezmienne - dyskusja na temat tożsamości miasta. Na ile tworzy ją lub wpływa na nią niemiecka historia Szczecina?
Kadr z relacji z Festiwalu Pieśni Żołnierskiej w Kołobrzegu.
Kadr z relacji z Festiwalu Pieśni Żołnierskiej w Kołobrzegu.
Szczecin bardzo długo był twierdzą. Fortyfikacje powstały tu w czasie wojny trzydziestoletniej, po zdobyciu miasta przez Szwedów w 1630 roku. Kilkadziesiąt lat później, po opanowaniu Szczecina przez Prusy, przystąpiono do opracowania planów nowej, bardziej nowoczesnej twierdzy. Jej projektantem był holenderski inżynier wojskowy Gerhard Cornelius van Wallrawe.
Decyzję o likwidacji twierdzy podjęto w 1873 roku, po wojnie francusko-pruskiej. Szczecin, wcześniej krępowany przez obręcz murów, w końcu mógł odetchnąć. Nie oznacza to jednak, że widok munduru zaczął być w mieście czymś wyjątkowym.
W poprzednich częściach "Rozmów nieuczesanych" mówiliśmy o wojsku: pruskim, niemieckim i radzieckim. Dziś czas na polskie wojsko. Zapraszamy o 17.40.
Kłomino koło Bornego Sulinowa. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Kłomino koło Bornego Sulinowa. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Kłomino koło Bornego Sulinowa. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Kłomino koło Bornego Sulinowa. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Cmentarz w Bornem Sulinowie. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Cmentarz w Bornem Sulinowie. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Ulotka. Fot. ipn.gov
Ulotka. Fot. ipn.gov
"Sowieci do domu!" - tym hasłem demonstranci starali się sprowokować podjęcie decyzji.
26 października 1991 r. w Moskwie parafowano układ o wycofaniu wojsk radzieckich z Polski.
Do 18 września 1993 r. Polskę opuściło w sumie 56 tys. żołnierzy i 7,5 tys. pracowników cywilnych. Zabrali ze sobą 599 czołgów, 952 transportery opancerzone, 390 dział i moździerzy, 202 samoloty, 144 śmigłowce oraz (łącznie) 443 tys. ton wyposażenia wojskowego. Ostatnia jednostka bojowa opuściła Polskę 28 października 1992 r.

Sowieci użytkowali ogółem 70 tys. hektarów terenów, z czego 60 tys. to poligony, wyposażone w 13 lotnisk. Ponadto mieli do dyspozycji bocznice kolejowe o długości 64 km i 3 km nabrzeży w dwóch basenach portowych. Dzierżawili też 1200 budynków mieszkalnych i około 2,5 tys. budynków koszarowych o powierzchni 2 mln mkw.
34 Pułk Fizylierów (Strzelców) im. Królowej Szwecji Wiktorii (1 Pomorski). Stąd koszary położone między Körnerstraße 75 i Friedrichstraße 17a (obecnie między ulicą Kusocińskiego a Aleją Piastów) nazywane były przez szczecinian koszarami Wiktorii. Ze strony: Fotopolska.eu
34 Pułk Fizylierów (Strzelców) im. Królowej Szwecji Wiktorii (1 Pomorski). Stąd koszary położone między Körnerstraße 75 i Friedrichstraße 17a (obecnie między ulicą Kusocińskiego a Aleją Piastów) nazywane były przez szczecinian koszarami Wiktorii. Ze strony: Fotopolska.eu
Ku Słońcu, Mickiewicza, Łukasińskiego, Wojska Polskiego, Potulickiej, Piastów, Piotra Skargi, Żołnierskiej i Metalowej - to ulice i aleje Szczecina, przy których znajdują się koszary.
Szczecińskie garnizony to obszerny temat, nie tylko dlatego, że komendy: "baczność" i "spocznij" wydawano tu w różnych językach.
O pruskiej i niemieckiej historii garnizonu Szczecin - w tym odcinku "Rozmów nieuczesanych".
"Mój Boże, pomóż mi przetrwać tę śmiertelną miłość". Mural autorstwa Dmitrja Wrubela przedstawiający całujących się przywódców ZSRR i NRD - Leonida Breżniewa i Ericha Honeckera. Fot. pixabay
"Mój Boże, pomóż mi przetrwać tę śmiertelną miłość". Mural autorstwa Dmitrja Wrubela przedstawiający całujących się przywódców ZSRR i NRD - Leonida Breżniewa i Ericha Honeckera. Fot. pixabay
W październiku 1949 roku powstała Niemiecka Republika Demokratyczna. Dość szybko powstał hymn nowego państwa. "Powstając z ruin” to pieśń, do której muzykę skomponował Hanns Eisler, a tekst napisał Johannes Becher, późniejszy minister edukacji Niemieckiej Republiki Demokratycznej.
"Niech pokój i szczęście panuje
W Niemczech, naszej Ojczyźnie.
Cały świat tęskni za pokojem,
Podajcie ludom swą dłoń.
Kiedy zjednoczymy się w braterstwie,
Pokonamy wrogów ludu.
Niech świeci światło pokoju,
By już nigdy żadna matka
Nie opłakiwała syna."
Jak wyglądały stosunki między miłującymi pokój PRL a NRD? Jak między bratnimi narodami mogło dojść do konfliktu w Zatoce Pomorskiej? Dziś po 17.40.
Studenci podczas protestu w Berlinie Zachodnim. 1967/68.. Fot.wikipedia.org
Studenci podczas protestu w Berlinie Zachodnim. 1967/68.. Fot.wikipedia.org
Rok 1968 był czasem buntu pierwszego powojennego pokolenia. Młodzi ludzie z Europy i Stanów Zjednoczonych chcieli zmienić świat. Protestowali przeciwko polityce amerykańskiej w krajach Trzeciego Świata, w szczególności przeciwko przedłużającej się wojnie wietnamskiej, niesprawiedliwości społecznej. Był to również bunt młodych przeciwko światu dorosłych ("nie wierzcie nikomu po trzydziestce") i jego instytucjom: rodzinie, kościołowi, szkole, zakładowi pracy, szefom, rywalizacji, pieniądzowi, wojsku, normom, przymusom, zakazom ("zakazuje się zakazywać"), hipokryzji i własności prywatnej. Rok 1968 był też gorącym czasem w RFN. Młodzi Niemcy pytali rodziców: co robiliście podczas wojny?
3456789