Rozrywki umysłowe są atrakcyjną i pożyteczną formą spędzania wolnego czasu. Każde zadanie wnosi coś nowego do zasobów umysłu. Mogą to być krzyżówki, wprowadzające do czynnego słownictwa nowe wyrazy, rebusy, albo łamigłówki matematyczne usprawniające giętkość myślenia. Zwłaszcza krzyżówki są lubiane przez osoby w różnym wieku. Młodzi aktualizują swoją wiedzę a seniorzy ćwiczą funkcje umysłowe, aby zachować sprawność intelektualną do późnego wieku.
Historia krzyżówek na świecie i w Polsce
W grudniu 2023 roku minie dokładnie 110 lat od powstania pierwszej na świecie krzyżówki. Stworzył ją Arthur Wynne - redaktor gazety New York World. Zamieszczona została w niedzielnym dodatku do tego czasopisma z dnia 21 grudnia 1913 roku. Inspiracją dla twórcy była znana już wcześniej gra towarzyska "magiczny kwadrat albo podwójny akrostych", w której wykorzystane były hasła słowne. Całkowicie wpisała się w
kulturę. Czytelnicy przyjęli ten rodzaj rozrywki entuzjastycznie, więc kolejno publikowano dalszych 50 krzyżówek. Później zostały one wydane w formie książki, która szybko stała się bestsellerem.
Na gruncie języka polskiego, pierwsze tego typu zadanie pojawiło się na łamach Kuriera Warszawskiego 31 stycznia 1925 roku. Najpierw nazywano je "łamigłówka krzyżowa". Dopiero jakiś czas później, znakomity polski szachista i miłośnik rozrywek umysłowych Kazimierz Makarczyk wymyślił słowo "krzyżówka", które jest używane aż do dziś. Krzyżówki doskonale przeszły próbę czasu. Obecnie nadal cieszą się ogromną popularnością; publikowane są w codziennych gazetach, czasopismach oraz jako zbiory w osobnych wydaniach.
Najpopularniejsze hasła w krzyżówkach
Krzyżówki mają znaczny walor edukacyjny. Autorzy starają się zamieszczać hasła, które poszerzają wiedzę z różnych dziedzin. Stosunkowo często pojawiają się:
• nazwy geograficzne,
• ważne postaci historyczne,
• pierwiastki chemiczne,
• zjawiska fizyczne lub atmosferyczne,
• terminy muzyczne,
• autorzy znanych dzieł literackich,
• przykłady flory i fauny,
• wyrazy pospolite,
• imiona własne.
Przy rozwiązywaniu krzyżówek można korzystać z różnych źródeł informacji. Ale najbardziej wygodną formą jest użycie internetowej platformy HASŁOWO sugerującej znaczenia haseł. Ale też jest to gimnastyka dla umysłu, bo podane są alternatywne znaczenia i trzeba wybrać właściwe. Przykładowo; jeśli jest objaśnienie po oktawie czyli 5 haseł do krzyżówki ukaże się kilka terminów i trzeba wybrać z nich najbardziej pasujący do diagramu. Jak krzyżówki działają na umysł?
Krzyżówki zwiększają aktywność mózgu, którego funkcje są odpowiedzialne za wszystkie procesy intelektualne. Istotą krzyżówki jest kojarzenie definicji z jej jednowyrazowym objaśnieniem. Procesy asocjacyjne są ważne w postrzeganiu świata, a więc krzyżówki przyczyniają się do rozwijania myślenia logicznego i przyczynowo - skutkowego. Również do tworzenia i zapamiętywania nowych pojęć oraz utrwalania znaczeń na zasadzie skojarzeń. Wszystkie te procesy uczestniczą w planowaniu i organizowaniu działań.
W pamięci człowieka zapisanych jest wiele słów, które nie są używane na co dzień. Taki bierny słownik tworzony jest podczas czytania książek lub oglądania filmów. Krzyżówki przypominają te słowa i włączają je do użycia. Bowiem celem rozwiązywania krzyżówek jest wzbogacenie zasobów słownika czynnego. Ułatwia to formułowania wypowiedzi z zastosowaniem urozmaiconego słownictwa. Dzięki temu można wypowiadać się barwniej, co jest bardziej atrakcyjne dla słuchaczy. Wszystko wskazuje na to, że krzyżówki w wersji papierowej na długo pozostaną niezastąpioną rozrywką stymulującą pracę mózgu. Można je rozwiązywać podczas długiej podróży pociągiem lub samolotem. Albo w tramwaju jadąc do pracy - to doskonała rozgrzewka przed zawodowymi obowiązkami. Dostęp do Internetu w każdym telefonie komórkowym pozwala znaleźć zestawienie haseł do popularnych krzyżówek co znaczne ułatwia wypełnianie diagramów.
Radio Szczecin
