ZRID – podstawa prawna i organ wydający

ZRID funkcjonuje na gruncie tzw. specustawy drogowej z 10 kwietnia 2003 r. Przepisy te zostały stworzone po to, aby uprościć inwestycje drogowe i wyeliminować długotrwałe procedury umożliwiające wywłaszczenie nieruchomości na cele publiczne. Decyzję wydaje wojewoda w przypadku dróg krajowych i wojewódzkich lub starosta dla dróg powiatowych i gminnych.

Co obejmuje decyzja ZRID?

Decyzja ZRID nie tylko zezwala na rozpoczęcie inwestycji, ale też reguluje kwestie kluczowe dla właścicieli nieruchomości znajdujących się na trasie planowanej drogi. W szczególności zawiera:

• wskazanie granic pasa drogowego,
• zatwierdzenie nowych podziałów nieruchomości,
• oznaczenie działek przechodzących na własność Skarbu Państwa lub samorządu,
• zasady zabezpieczenia placu budowy i prowadzenia robót,
• obowiązek budowy i utrzymywania obiektów tymczasowych,
• terminy rozbiórki budynków i konstrukcji, które nie będą dalej użytkowane.

Jak właściciele dowiadują się o wydaniu decyzji ZRID?

Organ nie doręcza decyzji wszystkim stronom indywidualnie – informacja ogłaszana jest w formie obwieszczeń w urzędzie wojewódzkim lub starostwie powiatowym, w urzędach gmin, w Biuletynie Informacji Publicznej, w prasie lokalnej.

Dodatkowo zawiadomienie wysyłane jest właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu na adres ujawniony w katastrze nieruchomości. Takie doręczenie, nawet jeśli adres jest nieaktualny, uznaje się za skuteczne.

Rygor natychmiastowej wykonalności

Prawie nieodłącznym elementem decyzji ZRID jest rygor natychmiastowej wykonalności. Zarządca drogi wnioskuje o niego zwykle „z automatu”, a organ go w taki sam sposób nadaje. Skutki są bardzo daleko idące:

• właściciel musi niezwłocznie opróżnić nieruchomość i ją wydać,
• inwestor może objąć teren w posiadanie,
• możliwe jest rozpoczęcie robót oraz wydanie dziennika budowy.

W efekcie osoba wywłaszczana często traci faktyczne władanie swoją nieruchomością jeszcze przed tym, jak decyzja stanie się ostateczna i przeniesie własność na Skarb Państwa czy gminę.

Decyzja ZRID – paradoks podatkowy

Co istotne, do momentu uprawomocnienia się decyzji właściciel wciąż ma obowiązki podatkowe – musi płacić podatek rolny, leśny albo od nieruchomości, nawet jeśli faktycznie nie może już korzystać ze swojej działki. To rozwiązanie od lat budzi kontrowersje, ale wciąż obowiązuje.

Podsumowanie

Decyzja ZRID to instrument przyspieszający inwestycje drogowe, ale dla właścicieli gruntów oznacza szybkie wywłaszczenie. Rygor natychmiastowej wykonalności sprawia, że mienie przejmowane jest jeszcze przed ostatecznym przejściem własności. Warto więc znać skutki tej procedury i odpowiednio przygotować się na działania organów.