Urzędnicy NIK sprawdzili finanse ponad 20 samorządów, w tym trzech zachodniopomorskich. Prawie wszystkie miały kredyty. W regionie to Brojce w powiecie gryfickim oraz Świerzno pod Kamieniem Pomorskim. Według kontrolerów, przyczyny zadłużenia zwykle są te same: małe gminy mają niewielkie dochody własne, żyją głównie z rządowych dotacji i subwencji, a ich potrzeby rosną.

By móc inwestować, gminy muszą brać kredyty. Gdy banki odmawiają, idą do parabanków, tak jak Brojce - mówi Leszek Chwat ze szczecińskiej delegatury NIK.

- To już jest sygnał alarmowy. Dlatego, że to nie musi, ale może się źle skończyć. O czym świadczy przykład gminy Ostrowice, która tak się zapętliła w długach, że jest wniosek o jej likwidację - tłumaczy Chwat.

Wójt Brojc Stanisław Gnosowski tłumaczy, że zaciągnął pożyczkę w parabanku, gdy gmina prowadziła kilka inwestycji na raz. Dziś - jak dodaje - sytuacja jest już opanowana.

- Wyemitowaliśmy obligacje, spłaciliśmy wszystkie kredyty - oprócz jednego. Wszystko zgodnie z planem naprawczym zaopiniowanym pozytywnie przez Regionalną Izbę Obrachunkową. Na dziś musimy mocno wyhamować z inwestycjami i normalnie będziemy funkcjonować - wyjaśnia wójt Brojc.

Takich gmin jest więcej, dlatego urzędnicy NIK poprosili ministra finansów, by rozważył zmianę zasad finansowania małych samorządów.

Jedną z najbardziej zadłużonych gmin w Polsce są zachodniopomorskie Ostrowice. Premier Beata Szydło wprowadziła tam komisarza, który ma je zlikwidować a ich tereny podzielić między ościenne samorządy. Kilka dni temu były wójt gminy oraz skarbniczka usłyszeli zarzuty działania na szkodę Ostrowic i niewłaściwego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Prokuratury prowadzą też śledztwa ws. kilku innych zadłużonych gmin z regionu, m.in. Rewala.

Jak zaznaczają kontrolerzy NIK, wyjątkiem w skali kraju jest zachodniopomorska Stepnica. Kilka lat temu dostała od Urzędu Morskiego dużą kwotę zaległego podatku. Gmina pomnożyła te pieniądze, pozyskując wiele dotacji, głównie z Unii Europejskiej i dziś nie ma zadłużenia.