Współczesne badania pokazują, że odpowiedni poziom glutationu jest niezbędny dla zachowania zdrowia, a jego niedobór może prowadzić do poważnych zaburzeń. Skąd brać ten cenny związek, jak uzupełniać jego braki i na co pomaga glutation?

Czym jest glutation?

Glutation to trójpeptyd składający się z trzech aminokwasów: glicyny, cysteiny oraz kwasu glutaminowego. Jest syntezowany w komórkach, a do jego najważniejszych zadań należą ochrona przed stresem oksydacyjnym i przewlekłym stanem zapalnym.

W organizmie występuje w dwóch formach — zredukowanej (GSH) i utlenionej (GSSG), przy czym glutation zredukowany jest biologicznie aktywną postacią, która neutralizuje wolne rodniki i wspiera regenerację komórek.

Synteza glutationu odbywa się głównie w wątrobie, gdzie pełni ważne funkcje i wykazuje działanie detoksykacyjne. Neutralizuje szkodliwe substancje — pestycydy, metale ciężkie i toksyny, które powstają na drodze przemian metabolicznych.

Glutation nie działa jednak sam — jest aktywowany przez specyficzne enzymy, które przekształcają go z formy utlenionej w zredukowaną. Dopiero wtedy posiada właściwości przeciwutleniające i może pełnić swoje funkcje ochronne. Jest on jednym z najważniejszych elementów obronnych organizmu, który odpowiada za utrzymanie wewnątrzkomórkowej równowagi redoks.

Glutation — najważniejsze właściwości

W kontekście ochrony zdrowia glutation wykazuje właściwości przeciwutleniające, które mają bezpośredni wpływ na neutralizowanie wolnych rodników. Zapobiega uszkodzeniom DNA i białek w komórkach. Chroni tym samym organizm przed przedwczesnym starzeniem się oraz rozwojem wielu schorzeń przewlekłych — np. cukrzycy czy chorób układu krążenia.

Odpowiedni poziom tego związku wspiera także funkcjonowanie układu immunologicznego. Znaczenie tej zależności obserwuje się pod kątem lepszej samoobrony organizmu przed infekcjami. Badania pokazują, że osoby z niskim poziomem glutationu są bardziej podatne na zakażenia bakteryjne i wirusowe, a także szybciej starzeją się na poziomie komórkowym.

Dodatkowo glutation bierze udział w regulacji procesów zapalnych, poprzez modulowanie produkcji cytokin. Właściwości te mają szczególne znaczenie w chorobach autoimmunologicznych i przewlekłych stanach zapalnych.

Wykazano także, że działanie glutationu obejmuje również ochronę komórek nerwowych. W wielu badaniach szukano związku między niedoborem glutationu, stężeniem jego zredukowanej formy i ilością aktywnych cząsteczek, a ryzykiem związanym z rozwojem chorób neurodegeneracyjnych. Jednoznacznie wykazano korzystny związek między suplementacją glutationu a występowaniem objawów i odpowiedzią na leczenie u pacjentów z chorobą Parkinsona.

Jakie są formy glutationu?

Nasz organizm jest w stanie samodzielnie produkować i spełniać zapotrzebowanie na glutation. Niemniej jednak wykazuje się korzystne efekty uzupełniania glutationu w organizmie. Porozmawiajmy więc o jego suplementacji — na rynku dostępnych jest kilka form glutationu, które różnią się pod względem przyswajalności i skuteczności.

1. Glutation zredukowany (GSH) — biologicznie aktywna forma glutationu. Niestety, podawany doustnie (w formie tabletek/kapsułek), glutation zredukowany może mieć ograniczoną skuteczność, ponieważ w przewodzie pokarmowym szybko ulega rozkładowi.
2. Glutation utleniony (GSSG) — forma nieaktywna, która powstaje po neutralizacji wolnych rodników. Został „zużyty” i musi zostać ponownie przekształcony do aktywnej postaci (GSH), co wymaga działania enzymów.
3. Glutation liposomalny — to najskuteczniejsza i najbardziej zaawansowana forma suplementacji. Dzięki otoczeniu cząsteczki glutationu lipidowymi pęcherzykami (liposomami), zwiększa się przyswajalność substancji. Trafia bezpośrednio do komórek, nie ulegając wcześniej degradacji w przewodzie pokarmowym. Sprawdzone suplementy to preparaty marki formeds. Badania potwierdzają, że ta forma glutationu może być nawet kilkukrotnie skuteczniejsza niż inne produkty dostępne na rynku.

Inne formy suplementacji (np. kroplówka czy zastrzyki) są stosowane w warunkach klinicznych, szczególnie u pacjentów wymagających intensywnej detoksykacji lub wspomagania organizmu w walce z przewlekłymi chorobami.

Objawy niedoboru glutationu

Niedobór glutationu wiąże się z osłabieniem mechanizmów obronnych organizmu oraz zwiększonym ryzykiem wielu schorzeń. Osoby z niskim poziomem tego związku często odczuwają chroniczne zmęczenie, osłabienie odporności, a także mają większą podatność na infekcje. Niedobór glutationu może również prowadzić do pogorszenia kondycji skóry, przedwczesnego starzenia się oraz problemów z regeneracją organizmu po urazach.

Kiedy warto suplementować glutation?

Suplementacja glutationu może przynieść wiele korzyści, zwłaszcza w sytuacjach, gdy organizm potrzebuje dodatkowego wsparcia w walce ze stresem oksydacyjnym, toksynami czy osłabioną odpornością.

Przede wszystkim zaleca się ją osobom narażonym na intensywny stres oksydacyjny — np. sportowcom czy osobom palącym papierosy. Wspomaga organizm w walce z nadmiarem wolnych rodników i wspiera procesy regeneracyjne po wysiłku i intensywnej aktywności fizycznej.

Odnosząc się do właściwości tego silnego przeciwutleniacza, nic dziwnego, że korzyści z suplementacji glutationu mogą być szczególnie widoczne u osób z przewlekłymi schorzeniami (np. cukrzycą i insulinoopornością, chorobami układu krążenia czy PCOS). W tych przypadkach glutation wspiera regenerację komórek, redukuje stany zapalne oraz pomaga w oczyszczaniu organizmu z toksyn i w ten sposób wpływa na spowolnienie postępu choroby oraz poprawę jakości życia.

Jednak mimo licznych korzyści płynących z suplementacji, warto podchodzić do niej z rozwagą. Nadmiar glutationu może powodować skutki uboczne (zaburzenia równowagi redoks w organizmie) i paradoksalnie może prowadzić do zwiększonego stresu oksydacyjnego.

Dlatego zawsze należy skonsultować swoją decyzję z lekarzem lub dietetykiem, zwłaszcza jeśli suplementacja rozważana jest w kontekście przewlekłych chorób lub intensywnych terapii.

Jaki glutation wybrać?

Najlepszą opcją dla większości osób jest glutation liposomalny, który zapewnia wysoką biodostępność i efektywne działanie na poziomie komórkowym. Dzięki liposomalnej otoczce, cząsteczki glutationu są chronione przed degradacją w przewodzie pokarmowym, co pozwala na maksymalne wykorzystanie jego potencjału.

Kapsułki z glutationem mogą być wygodnym rozwiązaniem dla osób zdrowych, które chcą uzupełniać poziom tego związku profilaktycznie. Ważne jednak, aby preparat pochodził z pewnego źródła i miał odpowiednią zawartość glutationu, dostosowaną do indywidualnych potrzeb.

Bibliografia

1. Wojarska, A. (2019). Glutation–najsilniejszy przeciwutleniacz w organizmie. Zeszyty Studenckiego Ruchu Naukowego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 28, 169.
2. Czeczot, H., & Witwicka, J. (2020). Charakterystyka dostępnych w Polsce suplementów diety zawierających w swoim składzie glutation (GSH). Farmacja Polska, 76(4), 195-202.
3. Handy, D. E., & Loscalzo, J. (2022). The role of glutathione peroxidase-1 in health and disease. Free Radical Biology and Medicine, 188, 146-161.
4. Iskusnykh, I. Y., Zakharova, A. A., & Pathak, D. (2022). Glutathione in brain disorders and aging. Molecules, 27(1), 324.
5. Bjørklund, G., Peana, M., Maes, M., Dadar, M., & Severin, B. (2021). The glutathione system in Parkinson’s disease and its progression. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 120, 470-478.
6. Wang, H. L., Zhang, J., Li, Y. P., Dong, L., & Chen, Y. Z. (2021). Potential use of glutathione as a treatment for Parkinson's disease. Experimental and Therapeutic Medicine, 21(2), 1-1.
7. Kennedy, L., Sandhu, J. K., Harper, M. E., & Cuperlovic-Culf, M. (2020). Role of glutathione in cancer: from mechanisms to therapies. Biomolecules, 10(10), 1429.
8. Gutowska, G., & Kiersnowska, K. Związki bioaktywne żywności stosowane w dietoterapii depresji. Wybrane zagadnienia z zakresu bromatologii, 15.