Machina Czasu
Radio SzczecinRadio Szczecin » Machina Czasu » Kalendarium historyczne

3 maja

Agata ROKICKA

  • 1469 - urodził się Niccolo Machiavelli, historyk, filozof i dyplomata. Był florenckim historykiem, filozofem i dyplomatą. Wykonywał różne misje w służbie republiki, zreorganizował też armię. Zasłynął również jako wybitny pisarz polityczny, autor prac takich jak "Uwagi Machiawela wysnute z Liwiusza historii rzymskiej" czy "Historie florenckie". Największą sławę przyniosło mu jednak dzieło "Książę" (1532), w którym wyłożył podstawowe zasady działania skutecznego polityka. Według tej doktryny, nazwanej później makiawelizmem, główne motywy działań ludzkich to żądza władzy i posiadania. Dlatego w myśl reguły „cel uświęca środki” autor zalecał w polityce racjonalne stosowanie przemocy, podstępu i obłudy. Machiavelli był też autorem poematów, nowel oraz komedii obyczajowych.1791 - uchwalenie Konstytucji 3 maja. Ustawa rządowa z 3 maja 1791 r. była pierwszym w Europie, a drugim na świecie (po konstytucji Stanów Zjednoczonych) aktem prawnym określającym podstawy ustrojowe państwa, czyli tzw. ustawą zasadniczą, nadrzędną wobec całego systemu prawno-ustrojowego. Konstytucja uchwalona z inicjatywy stronnictwa patriotycznego na Sejmie Wielkim, obradującym w latach 1788–1792, pozostawiła ustrój stanowy, lecz osłabiła pozycję magnaterii. Usunięto z sejmików szlachtę gołotę, a cenzus szlacheckiego urodzenia został ograniczony w prawie wyborczym przez dodanie cenzusu posiadania. Mieszczaństwu umożliwiono nobilitację, zaś mieszkańcom miast królewskich zapewniono m.in. wolności osobiste i prawo sprawowania urzędów. Potwierdzono też opiekę władzy państwowej nad Żydami i utrzymano poddaństwo chłopów. Zlikwidowano podział kraju na Koronę i Litwę, zmniejszono rolę senatu, zniesiono liberum veto i zakazano konfederacji. Wprowadzono też zasadę dziedziczenia tronu i osobistej odpowiedzialności monarchy. Zarządzanie krajem powierzono w terenie komisjom porządkowym cywilno-wojskowym. Ustawa rządowa miała być punktem wyjścia dalszych przemian ekonomiczno-społecznych i politycznych w Polsce, ale zanim weszła w życie, w 1792 r. wybuchła wojna z Rosją inspirowana przez działaczy konfederacji targowickiej i zakończona rozbiorem. Konstytucja 3 maja, której tradycje silnie propagowano w okresie pierwszych kilkunastu lat istnienia Królestwa Polskiego po 1815 r., do dziś pozostała jednak symbolem patriotyzmu i woli reformowania państwa w imię wspólnego dobra.
  • 1819 - Walerian Łukasiński założył Wolnomularstwo Narodowe. Systematyczne łamanie konstytucji Królestwa Polskiego przez władze carskie doprowadziło do odrodzenia ruchu niepodległościowego. W maju 1819 r. w Warszawie powstało Wolnomularstwo Narodowe – organizacja konspiracyjna kierowana przez majora Waleriana Łukasińskiego, wzorowana na strukturze masonerii. Wolnomularstwo Narodowe działało również w zaborze pruskim, lecz loże poznańskie były przeciwne koncepcji wiązania polskiego bytu państwowego z Rosją. Już w 1820 r. policja wpadła na trop organizacji. Łukasiński rozwiązał ją wówczas, a znaczna część jej członków weszła do Towarzystwa Patriotycznego.
  • 1952 - pierwsza audycja Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. W 1952 r. w Monachium powstało Radio Wolna Europa (ang. Radio Free Europe), nadające audycje m.in. w językach polskim, węgierskim, słowackim, czeskim, rumuńskim i bułgarskim. Rozgłośnia Polska RWE, kierowana przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, rozpoczęła nadawanie swych audycji 3 maja 1952 r. Jej celem było przełamanie jednolitości mediów podporządkowanych propagandzie i ideologii komunistycznej. Rozgłośnia była ogromnie popularna w kraju, choć zaciekle zagłuszana i zwalczana przez władzę. Odegrała ogromną rolę w informowaniu i kształtowaniu opozycyjnych postaw w społeczeństwie polskim. Po rozpadzie bloku wschodniego RWE została w 1995 r. przeniesiona do Pragi, a sekcja polska uległa stopniowej likwidacji.
  • 1981 - zainstalowanie największego na świecie zegara słonecznego. Zdawałoby się, że w XX wieku zegar słoneczny będzie już tylko świadectwem przeszłości. A jednak w maju 1981 r. w Muzeum Nauki w Richmond w stanie Virginia (USA) zamontowano największy na świecie zegar słoneczny. Kolumna tego urządzenia ma wysokość 7,5 m, a rzucany przez nią cień osiąga nawet 35 m długości. W czasie zrównania dnia z nocą cień ten przesuwa się z prędkością 17,8 centymetra na minutę.
 

Zobacz także

2012-09-19, godz. 11:09 3 listopada 1903 - Willem Einthoven demonstruje kardiograf. Ten holenderski fizjolog i lekarz zaprezentował metodę diagnozowania chorób serca za pomocą galwanometru… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 27 października 1728 - Urodził się James Cook, jeden z najsłynniejszych podróżników angielskich osiemnastego wieku, zorganizował w latach 1768–1779 trzy wyprawy dookoła… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 20 października 1854 - Urodził się Jean Arthur Rimbaud, poeta francuski, znakomity symbolista. W wieku 15 lat wierszem „Gwiazdka sierot” zadebiutował na łamach paryskiej… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 13 października 1815 - zginął Joachim Murat, jeden z najzdolniejszych dowódców francuskich ery napoleońskiej, był adiutantem i szwagrem Napoleona I, a później marszałkiem… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 6 października 1829 - Zorganizowane wyścigi lokomotyw pod Liverpoolem wygrał parowóz konstrukcji George'a Stephensona osiągnąwszy prędkość około 45 km/h. 1882… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 29 września 1518 -Urodził się Tintoretto, malarz włoski 1912 - Urodził się Michelangelo Antonioni, włoski reżyser filmowy 1913- Zmarł Rudolf Diesel, konstruktor… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 16 czerwca 1890 - Urodził się Stan Laurel, komik z duetu Flipa i Flapa. Debiutował jako dubler Charliego Chaplina, a następnie na stałe związał się z filmem. Od… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 9 czerwca 1672 - Urodził się Piotr I Wielki, car Rosji. Był twórcą nowoczesnej Rosji. Poszerzył granice państwa ku Bałtykowi, unowocześnił system władzy i armię… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 5 maja 1818 - Urodził się Karol Marks, filozof niemiecki, ekonomista, publicysta i działacz polityczny. Współpracował i przyjaźnił się z Fryderykiem Engelsem… » więcej 2012-09-19, godz. 11:09 28 kwietnia 1789 - Bunt na "Bounty" Żaglowiec "Bounty"płynął na południe w poszukiwaniu źródeł zaopatrzenia dla rozrastającego się Imperium Brytyjskiego. Rejs trwał… » więcej
56789