Radio Szczecin
Stan wojenny w Polsce. Fot. www.wikipedia.org / J. Żołnierkiewicz
41 lat temu, w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku, komunistyczne władze wprowadziły w Polsce stan wojenny.
"Najwyższą cenę zapłacili walczący o wolną Polskę"
Andrzej Gwiazda, jeden z twórców "Solidarności" i działacz opozycyjny w PRL, został wraz z innymi internowany w nocy z 12 na 13 grudnia. - Gdy wracałem do domu, widziałem, że mam obstawę. Wychodząc, pokazałem Zbyszkowi Bujakowi jego obstawę, moją obstawę, oprowadziłem go "przyjrzyj się, to jest pułkownik, to jest kapitan" powiedziałem - wspominał Gwiazda.
Andrzej Kołodziej, działacz "Solidarności" i Solidarności Walczącej, ocenił po latach, że najwyższą cenę po wprowadzeniu stanu wojennego zapłacili walczący o wolną Polskę. - Największą cenę zapłacili ludzie, którzy walczyli. Ludzie, którzy potem często wypaleni, zmęczeni, udręczeni walką, represjonowaniem, po okrągłym stole nie mieli siły angażować się w dalsze przemiany - podkreślił w 2021 roku Kołodziej.
Szczecińskie strajki wyrazem sprzeciwu
13 grudnia w Stoczni im. Adolfa Warskiego działacze "Solidarności" utworzyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Strajk w Stoczni Szczecińskiej był reakcją na wprowadzenie stanu wojennego. Wieczorem został przekształcony w Regionalny Komitet Strajkowy, na którego czele stanął Mieczysław Ustasiak - wiceprzewodniczący Zarządu Regionu. Komitet ogłosił okupacyjny strajk generalny i zażądał uchylenia dekretu o stanie wojennym oraz zwolnienia internowanych działaczy.
- Nikt nie cofnie czołgów, dlatego, że w stoczni jest strajk. Czekaliśmy na rozwój wypadków, mając świadomość, że zapłacimy jakąś cenę, ale nie wiadomo było jaką. Sprawa była istotna, ważna, nie można było nie zareagować na to, że zabrali, to co zdobyliśmy w sierpniu 80' roku - powiedział Ustasiak.
"Wiedzieliśmy, że to koniec naszej Solidarności" - tak wspominała po latach nieżyjąca już Maria Chmielewska, wiceprzewodnicząca stoczniowej "Solidarności". Pani Maria uniknęła aresztowania w nocy z 12 na 13 grudnia. - W nocy telefon, żeby wynosić się z domu, bo są aresztowania. Na nasz dzwonek wszyscy byli w przedpokoju, cała rodzina o godzinie 2:00 w nocy... Byli też po mnie - jedna kobieta, cywil i milicjant. A ja nic, w pewnym sensie to zbagatelizowałam - mówiła Maria Chmielewska.
Stocznia Szczecińska została otoczona przez Ludowe Wojsko Polskie i milicję - strajkowała do czasu pacyfikacji zakładu. - Pamiętam jak teraz - pełniusieńka świetlica ludzi, kufajka przy kufajce, ludzie z miasta, z różnych zakładów, a my ostatni Poczet Sztandaru "Solidarności"... Wyszliśmy na scenę, ja niosłam sztandar, z boku stał Czesiek Galas, z drugiego boku - Tadek Lichota. Stanęliśmy i zrobiła się cisza na świetlicy, a później wszyscy stanęli i zaśpiewali "Jeszcze Polska nie zginęła..." - dodała Maria.
W strajku brało udział 4 tysiące osób. Został rozbity w nocy z 14 na 15 grudnia przez wojsko, milicję i ZOMO. Przywódcy strajku między innymi Andrzej Milczanowski i Mieczysław Ustasiak zostali skazani na kary więzienia.
"Stan wojenny cofnął Polskę na drodze wolności o dwie dekady"
Kilkadziesiąt ofiar i tysiące represjonowanych"Stan wojenny cofnął Polskę na drodze wolności o dwie dekady"
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki powiedział, że stan wojenny cofnął Polskę na drodze wolności o dwie dekady. Nawrocki mówił, że ruch "Solidarności" dawał Polsce nadzieję na odzyskanie wolności i na usystematyzowanie sytuacji w kraju, który po 1945 roku był sowiecką kolonią. W jego ocenie, decyzja o wprowadzeniu zawróciła Polskę na tej drodze na kolejne dwie dekady. Historyk podkreślał również, że stan wojenny przyniósł cierpienie dziesiątkom tysięcy osób skazanych przez reżim generała Wojciecha Jaruzelskiego. "W wymiarze osobistym stan wojenny oznaczał cierpienie, często śmierć, więzienie, internowanie dziesiątków tysięcy osób, które zostały skazane przez reżim Wojciecha Jaruzelskiego" - stwierdził gość radiowej Jedynki.
W czasie stanu wojennego, według różnych źródeł, straciło życie od kilkudziesięciu do stu osób. Zgodnie z danymi Instytutu Pamięci Narodowej internowanych zostało około 10 tysięcy, w tym niektóre osoby więcej niż raz. Tysiące ludzi było represjonowanych i wyrzuconych z pracy za udział w protestach, popieranie "Solidarności" czy przynależność do związku. Większość przywódców, działaczy związkowych i członków opozycji zostało internowanych, a później znalazło się w więzieniach.
Stan wojenny nie rozbił całkowicie opozycji, a w niektórych przypadkach tylko wzmocnił jej działania. W założeniach komunistycznych władz ta ogromna operacja policyjno-wojskowa miała uratować socjalistyczny ustrój i porządek PRL, a w rezultacie, paradoksalnie, przyczyniła się po kilku latach do jego upadku.
Andrzej Gwiazda, jeden z twórców "Solidarności" i działacz opozycyjny w PRL, został wraz z innymi internowany w nocy z 12 na 13 grudnia.
Andrzej Kołodziej, działacz "Solidarności" i Solidarności Walczącej, ocenił po latach, że najwyższą cenę po wprowadzeniu stanu wojennego zapłacili walczący o wolną Polskę.
13 grudnia w Stoczni im. Adolfa Warskiego działacze Solidarności utworzyli Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Wieczorem został przekształcony w Regionalny Komitet Strajkowy, na którego czele stanął Mieczysław Ustasiak.
"Wiedzieliśmy, że to koniec naszej Solidarności" - tak wspominała po latach nieżyjąca już Maria Chmielwska - wiceprzewodnicząca stoczniowej "Solidarności".
![Minikoncert odbył się w ramach kwietniowej odsłony cyklu [3x1].](serwis_informacyjny/pliki/2024/thumb_640_0/2024-04-20_171364948510.jpg)
