Po roku 1992 już nic nie było takie samo. Wtedy to id Software wypuściło na pecetach pierwszoosobową strzelankę Wolfenstein 3D, która stała się prekursorem wszystkich gier w tym gatunku i wyznaczyła kierunek ich rozwoju.

William Joseph Blazkowicz, będący bohaterem gry, nie ma prostego zadania. Amerykański żołnierz polskiego pochodzenia został pojmany przez hitlerowców podczas wykonywania tajnej misji. Zadaniem gracza jest ucieczka z twierdzy, przy okazji wybijając tabuny nazistów i psów strażniczych.

Wolfenstein 3D zyskał pozycję gry kultowej, a na jej silniku powstało też wiele innych produkcji. Tytuł ten jest na tyle popularny, że grupa fanów nadal tworzy do niego dodatki, w tym mapy, dźwięki czy grafikę.

Pierwotna wersja działała pod systemem operacyjnym MS-DOS. Dzięki sukcesowi Wolfenstein 3D zadebiutował także na wielu innych popularnych w tamtych czasach platformach, od Macintosha, przez konsole 3DO, Atari Jaguar, GameBoy Advance czy PlayStation 3 i Xbox 360, na mobilnym iPhone kończąc.

Powstała w 1990 roku Lasermania, to kolejne dzieło m.in. Janusza Pelca, legendy Laboratorium Komputerowego Avalon. Po stworzeniu hitowego Robbo na 8-bitowe Atari, polski twórca postanowił zrobić kolejną grę puzzle.

W Lasermanii gracz przejmował kontrolę nad zdalnie sterowanym samobieżnym pojazdem gąsienicowym typu K9. Celem było zniszczenie wszystkich czujników systemu alarmowego za pomocą wiązki lasera. Chodziło o to, by przesuwając bloki odbijać laser i trafiać w wybrany cel.

Zadanie nie było łatwe, ale gracze szybko pokochali Lasermanię. Chodziło nie tylko o bardzo udane projekty 50 poziomów, ale także o czytelną grafikę i świetną muzykę.

Wydana przez LK Avalon kaseta i dyskietka zawierały także program Robbo Konstruktor, który był edytorem planet do wspomnianej na wstępie świetnej gry logicznej Robbo.

Wielu z nas czyta gazety, a w Ameryce mocno związani z tą branżą byli chłopcy dostarczający je rowerami pod domy czytelników. I właśnie ta tematyka jest scenariuszem gry Paperboy.

Tytuł ten pojawił się w 1985 roku na automatach arcade, których producentem było znane wszystkim Atari. Paperboy był pierwszą grą na NES-a wyprodukowaną w USA oraz pierwszym tytułem na Sega Master System, stworzonym w Wielkiej Brytanii.

Zadaniem gracza było podrzucenie gazety "The Daily Sun" pod domy czytelników, nie powodując strat materialnych oraz omijając wszelkie przeszkody czyhające na jadącemu na rowerze dostawcy.

Paperboy - także w wersji z dziewczynką zamiast chłopca - ukazał się na kilkunastu platformach, od komputera BBC Micro po wersje na systemy mobilne. Pojawił się też w programie o quizach dla dzieci w telewizji BBC oraz w animowanym filmie Wreck-It Ralph.

Wydany w 1981 roku Defender jest zaliczany do grupy najważniejszych gier złotego wieku gier arcade. Scrollowana zręcznościowa strzelanina została wyprodukowana przez firmę Williams Electronics, mocno kojarzoną z rynkiem flipperów.

W tej uznawanej za bardzo trudną produkcji, gracz na nienazwanej planecie walczy z inwazją obcych. Latając statkiem kosmicznym w lewo i prawo przy okazji ratuje pojawiających się astronautów.

Defender powstał pod wpływem inspiracji takimi hitami jak Space Invaders czy Asteroids. Gra okazała się ogromnym sukcesem, a automat sprzedał się w oszałamiającej liczbie 55 tysięcy sztuk. Produkcja stała się też jedną z najbardziej dochodowych gier arcade w historii.

Co więcej Defender wpłynął też na rynek muzyczny. Do gry odwoływali się w utworach tacy artyści jak Lou Reed czy Beastie Boys, a dźwięki wykorzystywał m.in. Aphex Twin czy zespół Limp Bizkit.

Defender doczekał się portów na konsole Atari Jaguar, Xboksa, GameCube i PlayStation 2, ale także dedykowanego flippera.

Dawno temu i nieprawda - czyli tak w okolicach roku 1997 - gdy, w co może trudno teraz uwierzyć, rynek pudełkowych oryginalnych wydań gier w Polsce dopiero, jak to się mówi, rozwijał skrzydła, na półkach sklepów pojawiła się przygodówka Atlantis: The Lost Tales studia Cryo Interactive.

Fabułę osadzono - jak sama nazwa wskazuje - na mitycznej Atlantydzie. W tej grze ową wyspę zamieszkiwała bardzo zaawansowana technicznie cywilizacja - z ustrojem społecznym niczym ze starożytności. Jako młody Seth gracz niemalże z marszu wplątywał się w pałacową intrygę o nieobliczalnych wręcz skutkach.

Atlantis: The Lost Tales to nierówna gra. Z jednej strony, urzekała niesamowitym wręcz klimatem i fani nie bez przyczyny mówią o wręcz "eterycznej" atmosferze. Ale z drugiej strony, już w chwili premiery technologicznie nie był to majstersztyk, zwłaszcza jeżeli chodzi o animacje.

Poza tym, ta przygodówka point'n'click chwilami okazywała się frustrująco trudna, szczególnie, że zapisywała stan gry w wybranych tylko momentach a w trakcie rozgrywki można było zginąć. A wtedy trzeba było na przykład od nowa powtarzać jakąś całą sekwencję gry.

Ale fani gatunku jak najbardziej mogą się skusić, szczególnie, że jest dostępna - a także jej nieco mniej udane kontynuacje - na przykład w sklepie GOG.com za naprawdę niewielkie pieniądze.

Seria Ninja Gaiden, którą znamy jako hack'n'slash, narodziła się w 1988 roku. Pierwsza część przygód Ryu Hayabusy była scrollowanym action-platformerem, a zadebiutowała na bardzo popularnym wtedy NES-ie.

Główny bohater jest wojownikiem z klanu Dragon Ninja, który przybył do USA pomścić zamordowanego ojca. Przed śmiercią poinformował on syna o tajemniczym mieczu, który dostał się w ręce wroga. Cel wyprawy jest jeden: odzyskać legendarną broń.

Ninja Gaiden jest klasycznym połączeniem platformówki i walki z przeciwnikami. Każdy akt zakończony jest też walką z bossem. Problemem gry był fakt, że została uznana za jedną z najtrudniejszych w historii konsoli NES.

Seria doczekała się kilkunastu odsłon i portów, a ostatnia odsłona ukazała się w roku 2014. Postać Ryu zawiała też w filmach anime, książkach, komiksach oraz zaliczyła gościnne występy w innych grach, m.in. serii Dead or Alive czy Dynasty Warriors.

Kolekcjonowanie kieszonkowych stworków nigdy nie było takie łatwe - oto dokładnie 27 lutego 1996 roku w Japonii zadebiutowała gra Pokémon Red. Jako młody trener Pokemonów, oczywiście, musieliśmy złapać je wszystkie i zostać najlepszym zawodnikiem w historii.

Również w Japonii ukazała się równoległa gra - co jest kontynuowaną do dziś tradycją - czyli Pokemon Green z innym zestawem potworków. Co ciekawe, tej wersji nie poznali nigdy gracze na Zachodzie, bo trapiony problemami technicznymi Green doczekał się usprawnionej i "uładnionej" wersji Blue. I żeby jeszcze bardziej sprawę zagmatwać, po jakimś czasie wyszła wersja Yellow ze słynnym Pikachu w roli głównej.

O ciekawostkach wokół serii Pokemon można by książkę napisać: na przykład o tym, że popularność gry mocno poszybowała, gdy twórcy ujawnili (a przecież to jeszcze nie były czasy internetu), że w produkcji ukryto dodatkowego, 151. Pokemona. Zbieracze pobiegli do sklepów...

Był nawet Pokemon numer 152. - stworzony z graficznego... glitcha, błędu w wyświetlaniu gry.

A co powiecie na opowieści rodem z filmów z dreszczykiem, jakoby muzyka w jednej z lokacji doprowadziła do... kilku samobójstw dzieci w Japonii... Brr. Zasadniczo to tak zwana "miejska legenda", ale, co ciekawe, w wersji wydanej na Zachodzie muzykę w Lavender Town nieco zmieniono...

Według szacunków, gry pierwszej generacji Pokemonów sprzedały się w 20 milionach egzemparzy - nieźle, prawda? Tyle, że ogólnie kolejnych tytułów poszczególnych generacji aż do opisywanej w Giermaszu Ultra Sun z 2017 poszło około... 300 milionów. Nie licząc maskotek, gadżetów, filmów - Pokemon, jedna z największych marek popkultury, które genezę mają w grach komputerowych, nie ma wątpliwości.

28 lat temu amerykańskie studio Maxis zaskoczyło świat grą SimCity. Wielokrotnie nagradzany symulator budowy miasta zapoczątkował całą serię gier z gatunku Sim.

Wydana w 1989 roku gra szybko podbiła serca posiadaczy Amig, pecetów i Maców. Wcielając się w role burmistrza gracze planowali rozbudowę miast, infrastruktury czy przemysłu oraz nakładali podatki. I jak w życiu, by więcej zarobić, trzeba było dbać o obywateli. Zapewnić im miejsce pracy, prąd, zadbać o bezpieczeństwo czy niwelowanie korków ulicznych.

Gra oferowała też kilka scenariuszy, w których to gracze mierzyli się z problemami wielkich miast. Awarią elektrowni nuklearnej w Bostonie, plagą przestępczości w Detroit, powodzią w Rio de Janeiro, trzęsieniem ziemi w San Francisco, czy bombardowaniem Hamburga w roku 1944.

Prostota interfejsu i ogromne możliwości zostały docenione przez dziennikarzy i graczy. Seria doczekała się wielu odsłon na praktycznie wszystkie liczące się platformy. Studio Maxis - aktualnie wchłonięte przez Electronic Arts - stworzyło jeszcze jeden światowy hit - The Sims. Ale tę serię w kąciku "Stare ale jare" omówimy w przyszłości.

Lata 80. do oczywiście rozkwit salonów gier z automatami arcade. Jedną z ważniejszych gier tamtego okresu było Renegade japońskiej firmy Techn?s Japan Corporation.

Jest to klasyczna chodzona bijatyka, z kilkoma ciosami na krzyż i setkami przeciwników do pokonania. Częstą praktyką w tamtych czasach było dostosowanie fabuły do rynku, gdzie gra się ukazywała. Tak było i tym razem.

W japońskiej edycji Renegade głównym protagonistą jest znający różne sztuki walki Kunio, który chce uwolnić swojego przyjaciela Hiroshiego. Za oceanem, na amerykańskiej ziemi, bohaterem jest nastolatek z Brooklynu. W tej wersji celem jest odzyskanie dziewczyny porwanej przez gang.

Co ciekawe, Techn?s Japan Corporation odpowiada też za inną hitową serię bijatyk - Double Dragon. Jeśli zaś chodzi o wydane w 1986 roku Renegade, gra ukazała się na wszystkich popularnych wtedy platformach. Cała seria, pod japońską nazwą Kunio-kun, doczekała się blisko 20 kontynuacji i reedycji.

Centipede jest strzelaniną, która w końcówce lat 80. pojawiła się nawet w salonach gier w Polsce. Prostota obsługi i dostępność uczyniła z produkcji Atari jeden z wielkich hitów tamtych czasów. Gra podbijała automaty od dnia premiery w 1980 roku.

Gracz steruje czymś, co nieco przypomina humanoidalną głowę, a faktycznie jest zapewne strzelającym pojazdem. Będąc na dole ekranu broni się przed nacierającą z góry... stonogą. Utrudnieniem są możliwe do zestrzelenia grzyby, dzięki którym długi przeciwnik zmienia kierunek poruszania się.

Do tego dochodzą stawiające grzybki muchy, groźne pająki i zatruwające przeszkody skorpiony. Brzmi banalnie, ale w graniu sprawdzało się to znakomicie.

Centipede współtworzyła Dona Bailey, jedna z niewielu kobiet tworzących gry w tamtych czasach. Gra z automatów została przeniesiona na całą gamę konsol Atari, ale także na m.in. konkurencyjne Commodore 64, Xboksa, PlayStation czy platformy mobilne. Doczekała się także kilkudziesięciu klonów, co było normalną praktyką w latach 80.