W 80 lat dookoła radia
Radio SzczecinRadio Szczecin » W 80 lat dookoła radia
lata80 zakladka
Akt zaślubin Polski z morzem autorstwa Henryka Uziembły. Podpisy złożyli m.in. gen. Józef Haller, kadm. Kazimierz Porębski, gen. Robert Lamezan-Salins, wojewoda pomorski Stefan Łaszewski, minister spraw zagranicznych Stanisław Wojciechowski (prawy górny). Muzeum Narodowe w Krakowie. Fot. Henryk Uziembło
Akt zaślubin Polski z morzem autorstwa Henryka Uziembły. Podpisy złożyli m.in. gen. Józef Haller, kadm. Kazimierz Porębski, gen. Robert Lamezan-Salins, wojewoda pomorski Stefan Łaszewski, minister spraw zagranicznych Stanisław Wojciechowski (prawy górny). Muzeum Narodowe w Krakowie. Fot. Henryk Uziembło
O początkach polskiej floty po odzyskaniu przez Polskę niepodległości oraz w okresie Dwudziestolecia Międzywojennego.

Nawiasem mówiąc tytuł audycji odwołuje się do zbioru tekstów Stefana Żeromskiego, których wspólnym elementem jest temat Pomorza, i diabła Smętka, znanego z legend kaszubskich i mazurskich. Książka jest uznawana za literacki argument za dostępem Polski do morza i polskością germanizowanego Pomorza. Z tego też powodu książka była ostro atakowana przez niemiecką krytykę i być może miała wpływ na decyzję Komitetu Noblowskiego, który przyznał nagrodę Nobla mniej kontrowersyjnemu Władysławowi Reymontow

LEKTORZY: Mikołaj Müller i Marek Koszur
ROZMÓWCY: Stanisław Wojciechowski (polityk i działacz spółdzielczy,, w latach 1922–1926 drugi prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w lutym 1920 roku reprezentował rząd podczas uroczystości Zaślubin Polski z morzem w Pucku), Ludwik Hermel, Urban Krzyżanowski, Władysław Milewski (oficer marynarki handlowej i inżynier budowy okrętów) i Kazimierz Ortwajn.
REALIZATOR: Zygmunt Kempiński

Data emisji: 6 lutego 1980 roku
Posłuchaj audycji Marka Koszura
Zespół radiowców przed wieżowcem w ostatniej fazie budowy. Rok
Zespół radiowców przed wieżowcem w ostatniej fazie budowy. Rok
Został wybudowany w 1980 roku. Jego wysokość wynosi 65 m. Przez dwanaście lat był najwyższym szczecińskim budynkiem. Były Ośrodek Radiowo-Telewizyjny. Były, bo ten charakterystyczny wieżowiec został sprzedany, wyremontowany i przystosowany do nowej funkcji - apartamentowca (Sky Garden). Choć nie do końca - blok B pozostał (część parteru i 1 piętra od strony Alei Wojska Polskiego). Mieści się tam w dalszym ciągu Radio Szczecin.

Prezentujemy specjalne wydanie "Szczecińskiego Popołudnia" z okazji oddania nowego Ośrodka Polskiego Radia i Telewizji w Szczecinie oraz uhonorowania osób zasłużonych odznaczeniami przez wojewodę. Program prowadzą Maria Okulicz i Marek Koszur.

WYSTĄPIENIA: Zbigniew Puchalski (red. naczelny PRiTV Szczecin) i Maciej Szczepański (przewodniczący Komitetu d/s Radia i Telewizji)
ROZMÓWCY : inż. Andrzej Bieluszko (projektant wieżowca), Janusz Kocot, Piotr Zaremba.

Data emisji: 25 kwietnia 1980 roku
Posłuchaj audycji Marii Okulicz i Marka Koszura
Bohaterka reportażu Irena Pienio (Rusewicz) po latach. Fot. ze strony Uniwersytetu Szczecińskiego
Bohaterka reportażu Irena Pienio (Rusewicz) po latach. Fot. ze strony Uniwersytetu Szczecińskiego
Irena Rusewicz zdobywa medale w pływaniu na mistrzostwach Polski i mistrzostwach świata. Znalazła się w ekipie olimpijskiej. Jest osobą niepełnosprawną.

Opowieść o jej sportowych osiągnięciach, adaptacji do samodzielnego życia i o pracy w Spółdzielni Inwalidzkiej - w reportażu Aliny Głowackiej "Mistrzyni".

W reportażu - prócz bohaterki i jej trenerów - usłyszymy głos młodej Danuty Szyksznian (znanej później jako Szyksznian-Ossowska). Była łączniczką Okręgu Wilno AK pod pseudonimami "Sarenka" i "Szarotka", członkinią legendarnej grupy "Kozy". Pośmiertnie została awansowana na stopień pułkownika. W 1980 roku o wojennej działalności Pani Pułkownik niewiele osób wiedziało. W reportażu występuje jako pedagog Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Policach, której uczennicą była Irena Rusewicz. To właśnie pani Danusi poświęcone jest słuchowisko "Przetrwać burzę" - opracowane przez Agatę Rokicką, a zrealizowane przez Wawrzyńca Szwaję oraz audiobook "Wileńska łączniczka AK", którego wszystkie odcinki znajdziecie na stronie Radia Szczecin.

Data emisji: 8 maja 1980 roku
Posłuchaj reportażu Aliny Głowackiej
Bandurzysta, Piotr Łachtiuk. Fot. ze strony - depozytypamieci.eu
Bandurzysta, Piotr Łachtiuk. Fot. ze strony - depozytypamieci.eu
Bandura jest narodowym instrumentem Ukrainy. Ma bogatą historię, ściśle związaną z rozwojem narodu ukraińskiego. Piotr Łachtiuk był bandurzystą. Co ciekawe - samoukiem, choć wcześniej uczył się grać na gitarze i na harmonii.

W audycji Teresy Podesławskiej opowiada o budowie instrumentu, jego historii oraz o swoich kontaktach z bandurzystami ukraińskimi z Kijowa. Gra i śpiewa piosenki ukraińskie.

LEKTOR: Janusz Wachowicz
REALIZATOR: Aleksander Dudarenko

Data emisji: 18 czerwca 1980 roku

Wiele lat później, w 2018 roku Małgorzata Frymus nagrała reportaż "Sekrety Piotra Bandurzysty", w którym przedstawiła tę część biografii bandurzysty z Trzebiatowa, o której wcześniej nie mógł mówić, zwłaszcza mediom.
Posłuchaj audycji Teresy Podesławskiej
Wiersz "Jesteścier" Joanny Kulmowej na wystawie w Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Wiersz "Jesteścier" Joanny Kulmowej na wystawie w Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
W Szczecinie strajki zaczęły się 18 sierpnia. Był to (podobnie jak w tym roku) poniedziałek, ale już od piątku w naszym mieście wrzało. Pierwsza była Stocznia Remontowa "Parnica". Tego samego dnia do protestu dołączyły dwa wydziały Stoczni im. Adolfa Warskiego oraz stoczniowcy z "Gryfii". Już po południu wybrano Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS). Kierowali nim: Marian Jurczyk (przewodniczący) oraz Kazimierz Fischbein i Marian Juszczuk (zastępcy). A jeszcze tej nocy sformułowano 36 pierwszych postulatów. Obok żądań o charakterze socjalnym i gospodarczym, znalazł się postulat dotyczący prawa do zakładania niezależnych związków zawodowych. Następnego dnia na ulice Szczecina nie wyjechały autobusy i tramwaje. Do strajku przyłączały się kolejne szczecińskie przedsiębiorstwa.

Media usiłowały tonować nastroje. W jaki sposób? Posłuchajcie "Szczecińskiego popołudnia" - audycji, w której omawiano najważniejsze wydarzenia dnia. Taki dzisiejszy TiM. 45 lat temu w programie znalazły się: fragmenty Kroniki Telewizyjnej i Studia Bałtyk oraz korespondencje Marka Koszura i Ryszarda Bogunowicza. Główny temat to strajki, zaopatrzenie, paraliż komunikacji i obrady Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Szczecinie. Powtarzany był komunikat o rozpoczęciu prac Komisji Rządowej, apel władz Szczecina do mieszkańców o zachowanie spokoju. Serwisy informacyjne. Sytuacja pogodowa - ulewa, silny wiatr, liczne awarie. Rozmowy z mieszkańcami i pracownikami zakładów, które mimo wszystko pracują [szpital, gazownia, magazyn "Społem"].
Poza tym: rozmowy o żniwach, nowym roku szkolnym, pracy agronoma, podmiana załóg rybackich. Czy dziennikarzom udało się załagodzić sytuację, uspokoić szczecinian? Prędzej udałoby się zawrócić kijem Wisłę (a właściwie Odrę), ale próbowano.

LEKTORZY: Kazimiera Kuberówna, Julian Jóźwiakowski, Marek Koszur, Ryszard Bogunowicz.

Przy okazji - ze słownika radiowca:
Szpieg - zapis całego programu, także tego, który prowadzony jest na żywo. Radio miało (i w dalszym ciągu ma) obowiązek rejestrować audycje radiowe 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.
Posłuchaj audycji "Studio Bałtyk"
Sierpień 80. Czas, gdy rodziła się Solidarność.
Sierpień 80. Czas, gdy rodziła się Solidarność.
Szczecin był jednym z głównych ośrodków strajków SIERPNIA 80. Po rozmowach z przedstawicielami władzy podpisano tu historyczne porozumienie, otwierające drogę do powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” i skupionego wokół niego ogromnego, wolnościowego, demokratycznego ruchu społecznego.

Nastąpiło to 30 sierpnia 1980 roku. Sygnowali je: Marian Jurczyk, przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, a z ramienia rządu - Kazimierz Barcikowski. W Gdańsku - dzień później. Tam porozumienie zostało podpisane przez Lecha Wałęsę – w sali BHP Stoczni Gdańskiej im. Lenina, charakterystycznym wielkim długopisem (z ramienia rządu przez Mieczysława Jagielskiego). W Jastrzębiu-Zdroju – 3 września, natomiast w Hucie Katowice - 11 września.

Do posłuchania prawdziwe rarytasy:

1. Relacja Marka Koszura z podpisania porozumień między komisją rządową a Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym w Stoczni im. Adolfa Warskiego w Szczecinie - 30 sierpnia 80 roku.
Wśród przemawiających: Marian Jurczyk, Marian Juszczuk, Kazimierz Barcikowski i Stanisław Ozimek.

2. Pełen zapis z tego, co działo się w Stoczni im. Adolfa Warskiego w Szczecinie podczas obrad komisji rządowej z Międzyzakładową Komisją Strajkową. Coś, co pozwoli Wam poczuć klimat tych gorących dni. Na kolejnych taśmach:

* TS 5772 - 1

Komunikaty. Delegacje zakładów pracy popierają stoczniowców. Deklaracje wpłat na wolne związki zawodowe. Odczytywanie listów z poparciem i informacjami o przyłączeniu się do strajku.
ROZMÓWCY: uczestnicy strajku w stoczni.

* TS 5772 - 2
Deklaracje poparcia i wpłat na niezależne związki zawodowe. Komunikaty.
ROZMÓWCY: uczestnicy strajku w stoczni i przedstawiciele innych zakładów pracy.

* TS 5772 - 3
Dalszy ciąg deklaracji poparcia. Marian Jurczyk odczytuje pierwszy postulat. Hymn narodowy. Wystąpienie Kazimierza Barcikowskiego, który cytuje wywiad BBC z Lechem Wałęsą oraz przywołuje kazanie Prymasa Stefana Wyszyńskiego.

* TS 5772 - 4
Kazimierz Barcikowski o możliwości zrealizowania postulatów strajkujących.

* TS 5772 - 5
Kazimierz Barcikowski kolejno rozpatruje 32 postulaty strajkujących.

* TS 5772 - 6

Końcówka wystąpienia premiera Kazimierza Barcikowskiego. Marian Jurczyk odczytuje stanowisko komitetu strajkowego. Odpowiedź Barcikowskiego. Obrady komisji redakcyjnej
ROZMÓWCY : Kazimierz Barcikowski, Marian Jurczyk, Andrzej Milczanowski i inni.

* TS 5772 - 7
Nagranie z ostatniego posiedzenia komisji redakcyjnej. Ustalanie ostatecznego tekstu porozumień.
ROZMÓWCY: Kazimierz Barcikowski, uczestnicy strajku w Stoczni im. Adolfa Warskiego.

* TS 5772 - 8
Ostatnie posiedzenie. Fragmenty wyjęte do „Diariusza Strajkowego”.
ROZMÓWCY: uczestnicy strajku w Stoczni im. Adolfa Warskiego i zespołu prawników.

* TS 5772 - 9

Wystąpienie Mariana Jurczka i nieoficjalna część, już po ogłoszeniu zakończenia strajku – przekazanie datków, rozmowy.
Wreszcie swoistego rodzaju „dźwiękowy podpis” ekipy, która pracowała nad nagraniem obrad komisji rządowej i reprezentacji strajkujących, aż do podpisania porozumienia. Słyszymy: „Franek, kończymy! Stopuj maszynę”. To słowa dziennikarza Radia Szczecin, Marka Koszura wypowiedziane do naszego technika, który realizował nagranie w stoczniowej świetlicy, Franciszka Zydronia. Czy coś tam jeszcze się wydarzyło? Posłuchajcie sami.
Posłuchaj audycji Marka Koszura i Ryszarda Bogunowicza
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI IM.A.WARSKIEGO - CZ.1 (TS 5772-1)
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI - C.D. (TS 5772-2)
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI - cz.3 (TS 5772-3)
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI - cz. 4 (TS 5772-4)
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI - cz.5 (TS 5772-5)
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI - cz.6 (TS 5772-6)
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI - cz.7 (TS 5772-7)
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI - cz. 8 (TS 5772-8)
SIERPIEŃ 1980 W STOCZNI - cz. 9 - ZAKOŃCZENIE STRAJKU (TS 5772-9)
Tadeusz Klimowski i Bolesław Grodzicki. Fot. ze zbiorów Joanny Klimowskiej
Tadeusz Klimowski i Bolesław Grodzicki. Fot. ze zbiorów Joanny Klimowskiej
Radość z przeprowadzki redakcji do nowego, nowoczesnego wieżowca znalazła wyraz w tytule nowej audycji. "Wieżowiec szoł" (pisownia oryginalna) miał być cyklem programów satyrycznych. Miał być, bo trudno powiedzieć, czy powstały jeszcze jakieś kolejne. W archiwum zachował się bowiem tylko ten, pierwszy odcinek.

Zespół Ekipa przedstawia historię średniowieczną w Górnej Kalafonii. W audycji dialogi i pieśni: O Rycerzu Cierpiętniku, Pieśń o Rycerzu Króla Grzmiwoja (autortwa Bolesława Grodzickiego) oraz utwór „Ach, jak się wlecze to średniowiecze”.

WYKONAWCY: Łucja Nave, Mikołaj Müller, Tadeusz Zapaśnik.
ŚPIEW: Łucja Nave, Nina Mazgajska, Barara Mikołajczyk, Wanda Paderewska, Tadeusz Klimowski i Eugeniusz Wałaszek.
REŻYSER: Sylwester Woroniecki
OPRAC.MUZ.: Bruno Gościniak
REALIZATORZY: Anna Waraczewska i Zygmunt Kempiński

Data emisji: 8 września 1980 roku
Posłuchaj audycji Tadeusza Klimowskiego
Turzyn. Fot ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego
Turzyn. Fot ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego
U zbiegu al. Bohaterów Warszawy i 26 Kwietnia - tam, gdzie obecnie stoją dwie galerie handlowe - działało targowisko, którego sława sięgała daleko poza granice Szczecina. Początki tego miejsca sięgają lat 60. XX wieku. Handlowano tutaj przede wszystkim warzywami i owocami, ale można było kupić również odzież, sprzęty gospodarstwa domowego, antyki i... różne inne, niekoniecznie legalne towary.

Reportaż z dziś już nieistniejącego Targowiska Turzyn, gdzie przed rozpoczęciem codziennej sprzedaży działy się dziwne rzeczy. Audycja pokazuje problemy z zaopatrzeniem w kryzysowym listopadzie 1980 roku.
REALIZATOR: Aleksander Dudarenko

Data emisji: 8 listopada 1980 roku

Posłuchaj piosenki "Polka turzyńska" wu wykonani Ręczno-Nożnej Kapeli Przydrożnej. Nagrań dokonano w Radiu Szczecin ale w późniejszych, 90. latach)


Posłuchaj reportażu Włodzimierza Kaczmarka
"Pamięci poległych w grudniu 1970 w imię solidarności klasy robotniczej". Tablica przy wejściu do Stoczni Szczecińskiej upamiętniająca ofiary Grudnia 1970. Fot. z 1985. Stefan Cieślak [wikipedia.org]
"Pamięci poległych w grudniu 1970 w imię solidarności klasy robotniczej". Tablica przy wejściu do Stoczni Szczecińskiej upamiętniająca ofiary Grudnia 1970. Fot. z 1985. Stefan Cieślak [wikipedia.org]
Zdjęcie z albumu "Zbuntowane miasto, szczeciński Grudzień 70 - Styczeń 71". Źródło: ipn.gov.pl
Zdjęcie z albumu "Zbuntowane miasto, szczeciński Grudzień 70 - Styczeń 71". Źródło: ipn.gov.pl
Przed główna bramą dawnej Stoczni im. Adolfa Warskiego w Szczecinie znajduje się kompozycja przestrzenna w formie kwatery cmentarnej otoczona półkolistym murem z płyt granitowych, polerowanych. W mur włączono filar granitowy, na nim umocowano tablicę, z napisem: „Pamięci poległych w grudniu 1970 w imię solidarności klasy robotniczej".

Pod filarem pośród zieleni leży szara, granitowa płyta z cytatem z wiersza C.K. Norwida "Czasy":
O, nie skończona dziejów jeszcze praca,
Nie przepalony jeszcze glob sumieniem!…

Uroczyste odsłonięcie tablicy głównej odbyło się w 10. rocznicę tragicznych wydarzeń - 17.12.1980 roku. - „Miała to być zwykła urzędowa tablica. Powstała dynamiczna płaskorzeźba. Ekspresyjna forma broszy (rozerwanej szaty) wyraża dramat. Przypomina o szesnastu śmiertelnych ofiarach.” (artysta rzeźbiarz, autor tablicy, Jakub Lewiński).

Audycja o uroczystości została przygotowana przez Marka Koszura i Jerzego Mruka.

Data emisji: 18 grudnia 1980 roku (wbrew tytułowi była to więc retransmisja)

Posłuchaj audycji Marka Koszura i Jerzego Mruka
Informator wydany przez Książnicę Pomorską. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Informator wydany przez Książnicę Pomorską. Fot. Agata Rokicka [Radio Szczecin]
Sprawozdanie z sesji Wyższej Szkoły Pedagogicznej poświęconej życiu literackiemu Szczecina.

W audycji:
Fragment referatu Bogdana Twardochleba - krytycznego głosu o środowisku szczecińskim. Wypowiedzi pisarzy nieobecnych na sesji. Erazm Kuźma o znaczeniu badań nad życiem literackim. Obraz pioniera w literaturze lat 1945-1948 w wystąpieniu dr Elżbiety Nowakowskiej z Warszawy z komentarzem Heleny Raszki.

ROZMÓWCY: Bogdan Twardochleb, Helena Raszka, Ireneusz Gwidon Kamiński, Eugeniusz Andrzej Daszkowski, Erazm Kuźma, Elżbieta Nowakowska

Data emisji: 24 stycznia 1981 roku
Posłuchaj audycji Haliny Lizińczyk
12 modelek ubranych w stroje nieistniejących już Zakładów Odzieżowych Dana pozowało szczecińskim fotografikom w starych autach i tramwajach. Fot. Łukasz Szełemej [Radio Szczecin]
12 modelek ubranych w stroje nieistniejących już Zakładów Odzieżowych Dana pozowało szczecińskim fotografikom w starych autach i tramwajach. Fot. Łukasz Szełemej [Radio Szczecin]
To była jedna z wizytówek naszego miasta - "Dana". Jej historia zaczęła się w październiku 1945 roku, kiedy to w budynku przy ul. 5 Lipca 16/25 w Szczecinie uruchomiono niewielki zakład specjalizujący się w szyciu bielizny i mundurów dla żołnierzy i kolejarzy. Firma zmieniała siedziby, unowocześniała się, by osiągnąć przełomowy moment w 1951 roku, kiedy na czele zakładów stanęła Domicela Mazurkiewicz. Dzięki niej niewielki zakład konfekcyjny przeobraził się w nowoczesną fabrykę odzieżową. W 1962 roku zatrudniono znakomite projektantki: Zofię Zdun-Matraszek, Izabelę Górską-Wójcik, Halinę Karpińską i Katarzynę Wróblewską. Zmieniono także profil produkcji, na odzież dla pań i dziewcząt. To w "Danie" w połowie lat sześćdziesiątych Zofia Zdun-Matraszek zaprojektowała słynne "chłopki" (sukienki z motywami ludowymi). Warto powiedzieć, że nazwa "Dana" pojawiła się dopiero w 1967 roku, a pochodziła od zdrobniałego imienia dyrektorki, Domiceli Mazurkiewicz.

O historii i współczesności Zakładów Przemysłu Odzieżowego " Dana" Ryszardowi Mysiakowi opowiadają: Domicella Mazurkiewicz, Ryszard Rybarski, Teresa Pinczewska, Zofia Kasińska, Wiesława Zder, Zdzisław Zder.

Data emisji:
Posłuchaj audycji Ryszarda Mysiaka
Poznański Czerwiec 1956 r. Manifestacja na ul. Armii Czerwonej (obecnie Święty Marcin). Od lewej: Stanisław Tomalak, Zbigniew Błaszyk i prawdopodobnie Kazimierz Kasprowski (a nie Janusz Kulas, jak przypisał to UBP). Autor nieznany. Fot. wikipedia.org
Poznański Czerwiec 1956 r. Manifestacja na ul. Armii Czerwonej (obecnie Święty Marcin). Od lewej: Stanisław Tomalak, Zbigniew Błaszyk i prawdopodobnie Kazimierz Kasprowski (a nie Janusz Kulas, jak przypisał to UBP). Autor nieznany. Fot. wikipedia.org
Poznań 1956, znany jako Poznański Czerwiec, to robotnicze protesty, które wydarzyły się w stolicy Wielkopolski 28 i 29 czerwca 1956 roku. To był pierwszy wielki protest w historii
PRL-u. Demonstracje zostały krwawo stłumione przez wojsko i milicję.

Nieprzypadkowo audycja opowiadająca o tamtych wydarzeniach ukazuje się w 1981 roku, w czasie tzw. Karnawału Solidarności. Te 16 miesięcy pomiędzy sierpniem 1980 a wprowadzeniem stanu wojennego 13 grudnia 1981 charakteryzowało się m.in. względnym uwolnieniem swobód obywatelskich i ograniczeniem cenzury. Czy ten powiew wolności zmienił obowiązującą wcześniej narrację o wichrzycielach i chuliganach, którzy godzili w ustrój? Czy przestała obowiązywać wykrzyczana przez premiera Józefa Cyrankiewicza groźba: "Każdemu, kto podniesie rękę na władzę, władza tę rękę odrąbie!"?

W audycji: Próba odtworzenia wypadków Czerwca 1956 w Poznaniu. Wspomnienia robotników, uczestników protestu, komentarz historyka i socjologa.

LEKTOR: Lina Wejgsman
ROZMÓWCY: Antoni Czubiński, Stanisław Matyja, Józef Chałasiński, A. Mikołajewski
OPRAC.MUZ.: Halina Przybyła
REALIZATOR: Anna Waraczewska

Data emisji: 14 czerwca 1981 roku
Posłuchaj audycji Zbigniewa Kosiorowskiego
Pożar Kaskady. Fot. ze zbiorów sedina.pl
Pożar Kaskady. Fot. ze zbiorów sedina.pl
Rankiem 27 kwietnia 1981 roku w centrum Szczecina wybuchł pożar. W płomieniach stanął Kombinat Gastronomiczny "Kaskada" - jeden z najsłynniejszych lokali w Szczecinie, w Polsce, ale i poza granicami. W wyniku tragicznego zdarzenia śmierć poniosło 14 osób, a budynek (znany także przed wojną jako Haus Ponath) uległ całkowitemu zniszczeniu.

O tej tragedii opowiada w swoim reportażu Marek Koszur.

ROZMÓWCY: strażacy biorący udział w akcji ratunkowej, Komendant Miejskiej Straży Pożarnej, płk. Bogdan Brycki, prokurator, uczennica Technikum Gastronomicznego uratowana z pożaru, świadkowie zdarzenia.

Data emisji: 16 lipca 1981 roku
Posłuchaj reportażu Marka Koszura
Organy w katedrze w Kamieniu Pomorskim. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej. Fot. Piotr Kołodziejski [Radio Szczecin/Archiwum]
Organy w katedrze w Kamieniu Pomorskim. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej. Fot. Piotr Kołodziejski [Radio Szczecin/Archiwum]
Festiwal w Kamieniu Pomorskim to jeden z najstarszych festiwali muzyki organowej w Polsce.

Odrestaurowane organy kamieńskiej katedry mają wyjątkowe brzmienie. Eksperci zwrócili uwagę na walory katedralnego instrumentu na początku lat 60. XX wieku. Prace konserwatorskie w kamieńskiej katedrze ruszyły jesienią 1962 r. pod kierunkiem ks. Romana Kostynowicza. Radio Szczecin od początku towarzyszyło festiwalowi. Zbigniew Pawlicki, działacz Szczecińskiego Oddziału Poznańskiego Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego, kierownik Sekcji Muzycznej Szczecińskiej Rozgłośni Polskiego Radia był współinicjatorem i współtwórcą kamieńskiego festiwalu.

Relacja z festiwalu w Kamieniu z 1981 roku. O koncercie inauguracyjnym w którym wystąpił Joachim Grubich z Preludium i Fugą Jana Sebastiana Bacha, a Chór Akademicki Politechniki Szczecińskiej śpiewał Stabat Mater Krzysztofa Pendereckiego. Na kolejnych koncertach wystąpiły chóry polskie, niemieckie, duńskie i kameraliści z Włoch, Szwajcarii, Danii, Austrii, Czechosłowacji. Grało świetne trio z Brukseli - Trio Baroque – zespół muzyczny, który założyli muzycy: polska klawesynistka Maria Piech, polski skrzypek Jan Póda i belgijski flecista polskiego pochodzenia Marc Grauwels.

ROZMÓWCY: Józef Serafin, Maria Piech, Jan Póda

Data emisji: 10 sierpnia 1981 roku
Posłuchaj audycji Jerzego Pieńkowa
Kolejka do sklepu (papierniczego, prawdopodobnie po papier toaletowy) w czasach PRL [wikipedia.org, domena publiczna]
Kolejka do sklepu (papierniczego, prawdopodobnie po papier toaletowy) w czasach PRL [wikipedia.org, domena publiczna]
Kolejka to jeden z symboli PRL-u, opisujący zwłaszcza rzeczywistość lat osiemdziesiątych w naszym kraju. Dzisiaj trudno to sobie wyobrazić, ale Polacy spędzali w ogonkach codziennie po kilka godzin. Jak przy tym dawali sobie radę z obowiązkami zawodowymi i rodzinnymi? Zwłaszcza gdy musieli stać dłużej - tygodniami albo nawet miesiącami, jak było w przypadku mebli.

Ważne pojęcia: "kolejkowiec" czy "kolejkowicz", "co rzucili?", "komitet kolejkowy","kolejka społeczna".

Audycja "Czy naprawdę społeczna?" przenosi nas na ulicę Jagiellońską, gdzie przed sklepem meblowym ustawiła się kolejka.

ROZMÓWCY: anonimowi klienci, sprzedawczynie, Krystyna Dec, Roman Hubiński.

Data emisji: 10 września 1981 roku.
Posłuchaj audycji Zbigniewa Plesnera
Andrzej Androchowicz nakręcił równeiż film dokumentalny o Lechosławie Goździku. Na zdjęciu właśnie z Lechosławem Goździkiem oraz jego córką Moniką i żoną Genowefą podczas realizacji filmu "Towarzysz Goździk" - 1981 rok. Fot ze zbiorów Andrzeja Androchowicza, syna
Andrzej Androchowicz nakręcił równeiż film dokumentalny o Lechosławie Goździku. Na zdjęciu właśnie z Lechosławem Goździkiem oraz jego córką Moniką i żoną Genowefą podczas realizacji filmu "Towarzysz Goździk" - 1981 rok. Fot ze zbiorów Andrzeja Androchowicza, syna
Lechosław Goździk to postać legendarna. W latach 1955-1957 I sekretarz Komitetu Zakładowego PZPR w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu. W środowisku robotniczym był jednym z inicjatorów procesu odnowy w partii i w państwie. W październiku 1956 roku występował na licznych wiecach, nawołując do poparcia programu społeczno-politycznego prezentowanego przez Władysława Gomułkę. Był wtedy niekwestionowanym przywódcą robotników Warszawy. Bardzo szybko stał się człowiekiem z pierwszych stron gazet. Równie szybko stał się człowiekiem niewygodnym. Osiedlił się w Świnoujściu, gdzie został rybakiem. Nikt nie wiedział, że jest TYM Goździkiem. Przez wiele lat udawało mu się pozostawać w cieniu…

MONTAŻ: Zbigniew Kosiorowski

Data emisji: 15 listopada 1981
Posłuchaj reportażu Andrzeja Androchowicza
Generał armii Wojciech Jaruzelski przygotowujący się do odczytania przemówienia informującego o wprowadzeniu stanu wojennego; Warszawa, 13 XII 1981 r. Fot. autor nieznany [wikipedia.org]
Generał armii Wojciech Jaruzelski przygotowujący się do odczytania przemówienia informującego o wprowadzeniu stanu wojennego; Warszawa, 13 XII 1981 r. Fot. autor nieznany [wikipedia.org]
To audycja, której nie było...

Nie było na antenie, bo przecież została przygotowana. Ale tamtego dnia nic nie znalazło się na antenie poza słowami pana w okularach:

"Obywatelki i obywatele!
Wielki jest ciężar odpowiedzialności, jaka spada na mnie w tym dramatycznym momencie polskiej historii. Obowiązkiem moim jest wziąć tę odpowiedzialność – chodzi o przyszłość Polski, o którą moje pokolenie walczyło na wszystkich frontach wojny i której oddało najlepsze lata swego życia. Ogłaszam, że w dniu dzisiejszym ukonstytuowała się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Rada Państwa, w zgodzie z postanowieniami Konstytucji, wprowadziła dziś o północy stan wojenny na obszarze całego kraju."

Przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego było powtarzane przez cały dzień jako jedyny przekaz telewizji i radia. Szczecińskie Radio zamilkło (podobnie jak inne media) na kolejne tygodnie.

Tymczasem w tej edycji "Szczecińskiego Notatnika Kulturalnego" zaplanowane zostały następujące tematy:

1. Przed Kongresem Kultury w Warszawie - Joanna Kulmowa.

2. Recenzja "Szewców" Witkacego w Teatrze Wspólczesnym - Anna Stankiewicz.

3. Fragment przedstawienia.

4. Wiersz Stanisława Zajączka "Sytuacja".


ROZMÓWCA: Joanna Kulmowa

LEKTOR: Marek Sztark

Data (planowanej) emisji: 13 grudnia 1981


Zapis zachowanych fragmentów z Kongresu Kultury Polskiej, który odbywał się w warszawskim Teatrze Dramatycznym 11 i 12 grudnia 1981 roku i został zawieszony 13 grudnia w momencie wprowadzenia Stanu Wojennego. Opracowane przez Barbarę Dyksińską i Ninę Makowiecką.




Posłuchaj audycji Haliny Lizińczyk, audycji, której nie było...
HMS „Antelope” płonie po trafieniu przez bomby argentyńskich samolotów, 23 maja 1982 roku. Fot. Dmgerrard [wikipedia.org]
HMS „Antelope” płonie po trafieniu przez bomby argentyńskich samolotów, 23 maja 1982 roku. Fot. Dmgerrard [wikipedia.org]
W kwietniu 1982 roku wybuchł konflikt zbrojny pomiędzy Argentyną i Wielką Brytanią. Nazwany wojną o Falklandy (jak wyspy nazywali Brytyjczycy) lub wojną o Malwiny (jak je nazywali Argentyńczycy). Wyspy na południowym Atlantyku, należące do Wielkiej Brytanii, zostały zaatakowane przez wojska argentyńskie. Konflikt trwał do czerwca 1982. W wyniku wojny Falklandy pozostały we władaniu Wielkiej Brytanii, a rządząca Argentyną junta wojskowa upadła i wprowadzono tam demokrację.

W audycji Ryszarda Bogunowiecza - relacje naocznych świadków konfliktu.

ROZMÓWCY: Eugeniusz Wilk, kapitan statku "Mazury", lekarz, Kazimierz Walczowski.

Data emisji: 14 czerwca 1982 roku
Posłuchaj audycji Ryszarda Bogunowicza
O tej audycji pisała szczecińska prasa. Fot. ze zbiorów Radia Szczecin
O tej audycji pisała szczecińska prasa. Fot. ze zbiorów Radia Szczecin
„Partia z tym tematem żyła blisko” – deklaruje I Sekretarz Komitetu Wojewódzkiego Rolskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, inż. Stanisław Miśkiewicz (tak został przedstawiony). Jest to odpowiedź na pytanie jednego ze słuchaczy Szczecińskiej Rozgłośni. A chodzi o warunki pracy w szczecińskich przedsiębiorstwach.

W Polsce trwa stan wojenny. Władza usiłuje „ocieplić” swój wizerunek poprzez audycję, w której jej przedstawiciel odpowiada na pytania słuchaczy. Towarzysz I Sekretarz dyżuruje przy telefonie. Oczywiście telefony są nagrywane…

Data emisji: 13 stycznia 1983 roku
Posłuchaj audycji Jacka Wiśniewskiego, Ryszarda Mysiaka i Jerzego Mruka
Małgorzata Furga. Fot. ze straony SDP RP
Małgorzata Furga. Fot. ze straony SDP RP
Opis audycji brzmi tak: Dramat starszych ludzi. Dzieci nie opiekują się starszymi, chorymi rodzicami, zwalając to na opiekę społeczną, która jest niewydolna. Siostry PCK i środowiskowe są źle opłacane i przepracowane.

Nic dodać, nic ująć.

Małgorzata Furga, autorka tego reportażu od zawsze była wyczulona na krzywdę ludzką. Swoją przygodę z radiem rozpoczęła w studenckim radiu „Egida” w Katowicach, gdzie starsi koledzy pokazali jej jak fascynujący może być świat dźwięku. W 1980 r. rozpoczęła współpracę z Redakcją Rolną Polskiego Radia w Warszawie. Wtedy też poznała Krzysztofa Wyrzykowskiego, Jana Smyka, a także Adama Wielowiejskiego, co zaowocowało zainteresowaniem reportażem. W 1982 roku rozpoczęła pracę w Rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie. I od tego momentu zajmuje się i przejmuje się tymi, których los skrzywdził, którzy nie mieszczą się w ramach, którzy nie dają rady.

Data emisji: 2 lutego 1983 roku
Posłuchaj audcji Małgorzaty Furgi
Plakat. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Szczecinie
Plakat. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Szczecinie
Decyzją Ministra Kultury i Sztuki z dnia 15 grudnia 1953 roku powołano Państwową Filharmonię w Szczecinie. Była to pierwsza filharmonia na ziemiach zachodnich, przyłączonych do Polski po drugiej wojnie światowej. W 1958 roku otrzymała swojego patrona – Mieczysława Karłowicza. Jednak historia orkiestry była dłuższa...

Zarys dziejów Szczecińskiej Filharmonii. Fragmenty koncertu jubileuszowego:
1. Uwertura koncertowa Karola Szymanowskiego.
2. Koncert skrzypcowy A-Dur Mieczysława Karłowicza.
3. Pastuszek na hali Władysława Dobrzyńskiego,
4. Koncert f-mol Fryderyka Chopina.
5. Bogurodzica Wojciecha Kilara.

WYKONAWCY: Konstanty Andrzej Kulka, Piotr Paleczny, Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Szczecińskiej p/ d Stefana Marczyka, Chór Akademicki Politechniki Szczecińskiej.
ROZMÓWCA: Stefan Marczyk

Data emisji: 24 lutego 1984 roku
Posłuchaj audycji Jerzego Pieńkowa
Zespół Pieśni i Tańca PYRZYCE. Fot. ze strony na FB
Zespół Pieśni i Tańca PYRZYCE. Fot. ze strony na FB
Zespół Pieśni i Tańca PYRZYCE skupia w swojej działalności doświadczenia zespołów ludowych działających w Pyrzycach ponad 58 lat - powstał bowiem w wyniku połączenia zespołów: działającego od 1967 roku Zespołu Pieśni i Tańca „Ziemi Pyrzyckiej” oraz pracującego od 1981r. Zespołu Pieśni i Tańca „Małe Pyrzyce”. Członkowie zespołu - to już kolejne pokolenie młodych Pyrzyczan wychowywane w poszanowaniu polskiej kultury ludowej.

Przez wszystkie lata istnienia młodzi ludzie swoim repertuarem popularyzują piękno tradycyjnej kultury polskiej, ludową muzykę i taniec oraz promują region w kraju i poza jego granicami.

W audycji prezentowane są piosenki i tańce Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Pyrzyckiej.

Data emisji: 20 marca 1984 roku
Posłuchaj audycji Małgorzaty Furgi i Kazimierza Tomczyka
Fot. Robert Stachnik [Radio Szczecin/Archiwum]
Fot. Robert Stachnik [Radio Szczecin/Archiwum]
"Stwierdzam, że Sejm uchwalił ustawę o utworzeniu Uniwersytetu Szczecińskiego" - te słowa padły 21 lipca 1984 roku na sali plenarnej Sejmu.

Rządowy projekt o utworzeniu nowej uczelni w Szczecinie przedstawił prof. Jarema Maciszewski - historyk i polityk komunistyczny. Głosowanie przyniosło decyzję, która została zrealizowana 1 października 1985, kiedy z połączenia Wydziału Inżynieryjno-Ekonomicznego Transportu Politechniki Szczecińskiej (którego początki sięgają 1946, kiedy to był oddzielną uczelnią: Akademią Handlową, a od 1950 Wyższą Szkołą Ekonomiczną) oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Szczecinie (która funkcjonowała od 1968 jako trzyletnia Wyższa Szkoła Nauczycielska) powstał Uniwersytet Szczeciński.

Data emisji: 21 lipca 1984 roku
Posłuchaj relacji z tego ważnego dla Szczecina momentu
Jan Szyrocki. Fot. pomeranica.pl
Jan Szyrocki. Fot. pomeranica.pl
"W okresie, gdy upały letnie zmuszają nas do opuszczania miast, a już z całą pewnością do rzadszego odwiedzania sal koncertowych, autentycznymi ośrodkami kultywowania sztuki stają się miejscowości wypoczynkowe." - pisał w Życiu Śpiewaczym w 1969 roku Zbigniew Pawlicki, krytyk muzykolog, muzyczny, dziennikarz i szef redakcji muzycznej szczecińskiej Rozgłośni. To on (razem z Haliną Ziętal i Janem Szyrockim) inicjował i organizował przez wiele lat Międzynarodowy Festiwal Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach.

W reportażu - relacja z Festiwalu Pieśni Chóralnej w Międzyzdrojach. Fragmenty występów najlepszych zespołów: Chóru Harmonia z Cieszyna, Przyjaciół muzyki z Rumunii, Studenckiego Chóru z Utrechtu, Cecylii ze Złotowa, Rezonansu con tutti z Zabrza, Chóru dziewcząt z Finlandii. Wypowiedzi muzyków.

LEKTOR: Grzegorz Fedorowski
ROZMÓWCY: Zbigniew Pawlicki, Hans Jurgen Plog, Wolf Gintencelarius, Józef Bok, Ryszard Zimak
REALIZATOR: Bogusław Radziak

Data emisji: 23 sierpnia 1984 roku
Posłuchaj reportażu Haliny Więcek-Przybyły
Florian Krygier. Karykatura Arkadiusz Gacparskiego. 2004 rok. Ze zbiorów Iwony Gacparskiej [pomeranica.pl]
Florian Krygier. Karykatura Arkadiusz Gacparskiego. 2004 rok. Ze zbiorów Iwony Gacparskiej [pomeranica.pl]
Florian Krygier - to człowiek-legenda, zwłaszcza w Szczecinie, trener i działacz piłkarski, jeden z twórców Pogoni Szczecin.

Do Szczecina przyjechał w 1950 roku. Był kierownikiem sekcji piłkarskiej Koła Sportowego "Kolejarz", gdzie pełnił też rolę trenera I drużyny juniorów. Z koła tego wywodzi się częściowo klub sportowy Pogoń Szczecin. 1 czerwca 1956 został trenerem seniorów Pogoni.
Od 1961 roku stworzył młodzieżowe zaplecze trampkarzy młodszych i starszych. Funkcję trenera młodzieży w szczecińskim klubie pełnił do przejścia na emeryturę w 1972 roku.
W 2004 roku Rada Miasta jednogłośnie przyjęła uchwałę o nadaniu jego imienia stadionowi przy ulicy Twardowskiego.

Florian Krygier - trener i wychowawca piłkarzy Pogoni.

ROZMÓWCY: Florian Krygier, Zenon Kasztelan, Leszek Wolski, Zbigniew Kozłowski, Zbigniew Czepan, Andrzej Woronko, Marek Włoch, Andrzej Rynkiewicz.

Data emisji: 10 września 1984 roku
Posłuchaj audycji Wiesława Dachowskiego
Dom Kultury 13 Muz. Fot. Olaf Nowicki [Radio Szczecin/Archiwum]
Dom Kultury 13 Muz. Fot. Olaf Nowicki [Radio Szczecin/Archiwum]
Klub Literacko–Artystyczny (późniejszy Dom Kultury "13 Muz") powstał w maju 1946 roku. Początkowo przy alei Wojska Polskiego 73, w siedzibie Polskiego Radia Szczecin. Wśród twórców tego miejsca znaleźli się: Tymoteusz Karpowicz (poeta, dramaturg, wówczas redaktor PR Szczecin), Walerian Lachnitt (publicysta, krytyk literacki i teatralny), Stanisław Telega (pisarz i poeta, wówczas pracownik PR i wizytator bibliotek). W jakich okolicznościach klub zmienił nazwę i zawędrował do Pałacu pod głowami (gdzie mieści się do dziś)? I czy legenda Gałczyńskiego szkodzi czy pomaga temu miejscu? O tym opowiada ta audycja.

ROZMÓWCY: Guido Reck, Helena Kurcyuszowa, Halina Krzyżanowska, Andrzej Ziębiński, Stanisław Zajączek, Sławomir i Jakub Lewińscy, Erazm Kużma, Krystyna Łyczywek, Sylwester Woroniecki, Ireneusz Gwidon Kamiński.
REALIZATOR: Bogusław Radziak

Data emisji: 9 lutego 1985 roku
Posłuchaj audycji Haliny Lizińczyk i Mariana Kowalskiego
Stanosław Modelski - największy popularyzator jazzu w Szczecinie. Autor: Ludwik Piosicki. Ze zbiorów Andrzeja Androchowicza [pomeranica.pl]
Stanosław Modelski - największy popularyzator jazzu w Szczecinie. Autor: Ludwik Piosicki. Ze zbiorów Andrzeja Androchowicza [pomeranica.pl]
Szczecińskie środowisko jazzowe uaktywniło się w latach 80. Przyczyniły się do tego prężnie działające, wspierające młodych artystów studenckie kluby. Liczące się w Polsce szczecińskie grupy jazzowe to: Trio Mark3, Kwintet wokalny Music Market (we wczesnych latach tej dekady z grupą, wywodzącą się z Chóru Politechniki Szczecińskiej, współpracowała Anna Jurksztowicz), zespół jazzu tradycyjnego Dixi Lovers. W audycji słuchamy nagrań tych zespołów.

LEKTOR: Grzegorz Fedorowski
REALIZATOR:Anna Waraczewska

Data emisji: 14 marca 1985 roku.
Posłuchaj audycji Pawła Wróblewskiego
Józef Cyrankiewicz i Otto Grotewohl udają się do domu kultury w Zgorzelcu na podpisanie układu granicznego (6 lipca 1950). Fot. autora nieznanego ze zbiorów Niemieckiego Archiwum Federalnego [wikipedia.org]
Józef Cyrankiewicz i Otto Grotewohl udają się do domu kultury w Zgorzelcu na podpisanie układu granicznego (6 lipca 1950). Fot. autora nieznanego ze zbiorów Niemieckiego Archiwum Federalnego [wikipedia.org]
6 lipca 1950 r. w Zgorzelcu premierzy Józef Cyrankiewicz i Otto Grotewohl podpisali „Układ o wytyczeniu ustalonej i istniejącej polsko-niemieckiej granicy państwowej”. Był to pierwszy w historii polsko-niemiecki układ graniczny. Jego zapisy zostały narzucone obu państwom przez ZSRS.

W 35. rocznicę podpisania układu zgorzeleckiego - jak pisano - "gwarantującego dobre stosunki z NRD i ustanawiającego granicę na Odrze i Nysie granicą pokoju" na przejściu granicznym Świnoujście - Albeck odbyła się pokojowa manifestacja.

W audycji - relacja z uroczystości, rozmowy o korzyściach dla zwykłych ludzi oraz przemówienia i występy artystyczne [Kapela Pyrzycka].

ROZMÓWCY: Prof. Edmund Dobrzycki, anonimowi uczestnicy manifestacji
PRZEMAWIAJĄ: Ernst Tum, Stanisław Miśkiewicz, Roman Kubaczyński

Data emisji: 7 lipca 1985 roku

Posłuchaj audycji Marka Borowca i Ryszarda Mysiaka
Kadr z teledysku - Plugawy Anonim - Idol (1986)
Kadr z teledysku - Plugawy Anonim - Idol (1986)
To był czas, kiedy Zbigniew Hołdys miał już na swoim koncie (wraz z grupą Perfect) wielkie przeboje, tj.: "Chcemy być sobą", "Nie płacz Ewka", "Ale wkoło jest wesoło", "Niewiele ci mogę dać" czy "Autobiografię". W 1983 odszedł z zespołu, co spowodowało rozwiązanie formacji. Wiele lat później w wywiadzie powiedział, że odejście spowodowane było zmęczeniem popularnością i częstotliwością koncertów, za które honorarium równało się wartości trzech biletów na jeden koncert. Założył grupę Plugawy Anonim.

Do Szczecina przyjechał z muzyką, która miała być wykorzystana do filmu. Film nie powstał, za to muzyka... Posłuchajcie sami - w tej historii kluczową rolę odegrało Radio Szczecin.

Data emisji:11 lutego 1986 roku

Ze słowniczka radiowca:
kablować, przesyłać kabel - dawn. wysyłać materiał dźwiękowy (relację, rozmowę, audycję, reportaż) do innej rozgłośni (najczęściej na antenę ogólnopolską). "Po kablu" - stąd nazwa.
Przed właściwym materiałem autor nagrywał jeszcze kilka słów do nadawcy, typu: "Szczecin kabluje do programu trzeciego, na ręce red. X rozmowę z Y. Czas - minuty, 20 sekund itd.

Posłuchaj rozmowy Doroty Zamolskiej
Zrujnowany kościół św. Jakuba od strony placu Orła Białego (koniec lat czterdziestych). Fot nieznanego autorstwa z archiwum sedina.pl [pomeranica.pl]
Zrujnowany kościół św. Jakuba od strony placu Orła Białego (koniec lat czterdziestych). Fot nieznanego autorstwa z archiwum sedina.pl [pomeranica.pl]
"Kościół w tym miejscu wybudowano w XIII wieku w stylu romańskim. Był on przeznaczony dla kolonii niemieckiej. W XV wieku miała miejsce katastrofa, w której został znacznie uszkodzony. W 1944 naloty angielskie zniszczyły to, co odbudowano. Resztki zabezpieczono, a odbudowę zaczęto w roku 1970, powoli odzyskując detale, które znalazły się w innych kościołach." Tak brzmi opis audycji umieszczony na pudelku taśmy TS 7914. Posłuchajcie opowieści na niej zapisanej.

ROZMÓWCY: Ks.inf. Roman Kostynowicz, Stanisław Kwilecki
LEKTOR: Kazimiera Kuberówna

Data emisji: 20 lipca 1986 roku


Posłuchaj audycji Jacka Wiśniewskiego
Commodore PET 2001 home computer. Fot. Tim Colegrove [wikipeia]
Commodore PET 2001 home computer. Fot. Tim Colegrove [wikipeia]
Tak, tak. W tytule jest błąd. Ale to przecież 1987 rok! Kto z nas wówczas słyszał o komputerze osobistym (z ang. personal computer, PC, potocznie - pecet)? Ta literówka wiele mówi o czasach, o których opowiadamy.

W audycji mowa jest o pracy koła naukowego informatyków Uniwersytetu Szczecińskiego, małym zainteresowaniu informatyką w przedsiębiorstwach i szansach na zatrudnienie studentów w przemyśle.

ROZMÓWCY: Piotr Kuczera, Piotr Buczyński, anonimowi studenci

Data emisji: 19 stycznia 1987
Posłuchaj audycji Anny Kolmer
Budynek, w którym w czasach Schulza mieściło się drohobyckie gimnazjum. Tutaj pisarz pobierał naukę, a następnie pracował przez wiele lat jako pedagog (2008). Fot. J. Naus
Budynek, w którym w czasach Schulza mieściło się drohobyckie gimnazjum. Tutaj pisarz pobierał naukę, a następnie pracował przez wiele lat jako pedagog (2008). Fot. J. Naus
To bardzo dziwna sprawa - Brunona Schulza wspomina... Adam Mickiewicz. Jak to możliwe? Po kolei.

Bruno Schulz urodził się 12 lipca 1892 roku w Drohobyczu, w rodzinie zasymilowanych galicyjskich Żydów. Znany jest przede wszystkim jako pisarz, autor "Sklepów cynamonowych" i "Sanatorium pod klepsydrą", ale był jednocześnie malarzem, grafikiem i rysownikiem. Od 1924 roku pracował jako nauczyciel rysunków w gimnazjum w Drohobyczu.

Pochodzacy z Drohobycza Adam Mickiewicz (naturalnie nie TEN Adam Mickiewicz) był uczniem Brunona Schulza. Wspomina swojego nauczyciela, przywołuje 5 spotkań z autorem "Sklepów cynamonowych".

Data emisji: 20 kwietnia 1987 roku
Posłuchaj audycji Agaty Foltyn
Płyta wydana przez Radio Szczecin z okazji 20. rocznicy wizyty papieża Jana Pawła II w Szczecinie. Fot. Małgorzata Furga [Radio Szczecin]
Płyta wydana przez Radio Szczecin z okazji 20. rocznicy wizyty papieża Jana Pawła II w Szczecinie. Fot. Małgorzata Furga [Radio Szczecin]
Wizyta w Szczecinie Papieża-Polaka, jak wówczas mówiono o Janie Pawle II, to jedno z ważniejszych wydarzeń we współczesnej historii Szczecina. Plan pobytu Ojca Świętego w naszym mieście zakładał mszę świętą w najbardziej reprezentatywnej części Szczecina tj. na Jasnych Błoniach, następnie wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Wyższego Seminarium Duchownego i na koniec nabożeństwo w bazylice katedralnej pw. św. Jakuba.


* TS 8627 - 1
W audycji "Studio Bałtyk" - informacje o wizycie papieża Jana Pawła II w Szczecinie: relacje z miasta o ruchu pielgrzymów i przygotowaniach do uroczystości.

REPORTERZY: Marek Koszur, Marek Borowiec, Teodor Baranowski, Zbigniew Skarul, Zbigniew Plesner
PROWADZĄCY: Kazimierz Tomczyk i Jacek Wiśniewski
LEKTOR: Kazimiera Kuberówna

* TS 8627 - 2
Powitanie Ojca Świętego, kolejne punkty wizyty, wypowiedzi mieszkańców

LEKTOR: Kazimiera Kuberówna


* TS 8627 - 3

Relacja z Katedry w Szczecinie, wizyta Papieża w mieście.

Data emisji: 11 czerwca 1987 roku
Posłuchaj audycji zespołu Radia Szczecin z wizyty Jana Pawła II w Szczecinie. TS 8627 - 1
Posłuchaj audycji zespołu Radia Szczecin z wizyty Jana Pawła II w Szczecinie. TS 8627 - 2
Posłuchaj audycji zespołu Radia Szczecin z wizyty Jana Pawła II w Szczecinie. TS 8627 - 3
Festiwal Wiatrak w Świnoujściu
Festiwal Wiatrak w Świnoujściu
W tym roku po raz 40. zakręcił się świnoujski Wiatrak. Festiwal na dobre zakotwiczył na Uznamie, okrzepł, a nawet nieco ustatkował się, bo stracił określenie "pływający" (wcześniej część imprez odbywała się na morzu). Warto posłuchać, jakie były jego początki.

Relacja Anny Tyburskiej (obecnie Koprowicz) z II-go Ogólnopolskiego Przeglądu Piosenki Marynistycznej w Świnoujściu. Piosenki, rozmowy z organizatorami, wykonawcami.

ROZMÓWCY: Jerzy Porębski, Halina Stefanowska, Helena Walkowiakowa

Data emisji: 24 lipca 1987 roku
Posuchaj audycji Anny Tyburskiej (obecnie Koprowicz)
Gorbaczow na lotnisku w Goleniowie rozpoczyna swoją wizytę na Pomorzu Zachodnim. Kadr z Kroniki Szczecińskiej
Gorbaczow na lotnisku w Goleniowie rozpoczyna swoją wizytę na Pomorzu Zachodnim. Kadr z Kroniki Szczecińskiej
13 lipca 1988 roku w Szczecinie gościł Michaił Gorbaczow z żoną Raisą. Towarzyszyli im Wojciech Jaruzelski z małżonką. Na ziemi szczecińskiej goście odwiedzili Stocznię Szczecińską im. A. Warskiego, spotkali się z mieszkańcami miasta, oddali hołd pamięci żołnierzom poległym w walkach na tych terenach. Złożyli także wizytę w KPGO (Kombinacie Państwowych Gospodarstw Rolnych) na Gumieńcach oraz spotkali się z rolnikiem indywidualnym Franciszkiem Bakanem ze wsi Modrzew w gminie Goleniów. Obu przywódcom towarzyszyli członkowie najwyższych władz partyjnych i państwowych ZSRR i Polski.

TS 9284-1
Relacja z wiecu zorganizowanego w Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego

WYSTĄPIENIA: Wojciech Jaruzelski, Michaił Gorbaczow, Zenon Pyda i Franciszek Ozimek
LEKTOR: Marek Koszur oraz sprawozdawca z programu ogólnopolskiego, nieprzedstawiony

TS 9284-2
Ciąg dalszy relacji z wiecu w Stoczni.

Wypowiedź Michaiła Gorbaczowa bez tłumaczenia oraz odśpiewanie Międzynarodówki.

TS 9298
Relacja Jarosława Daleckiego z wizyty Michaiła Gorbaczowa u rolnika, Franciszka Bakana we wsi Modrzewie.

ROZMÓWCY: Michaił Gorbaczow, Raisa Gorbaczow, Franciszek Bakan, jego żona, Wojciech Jaruzelski

Data emisji: 13 lipca 1988 roku
Posłuchaj 1 części relacji z wiecu w Stoczni Szczecińskiej (TS 9284-1)
Posłuchaj 2 części relacji z wiecu w Stoczni Szczecińskiej (TS 9284-2)
Posłuchaj relacji Relacja Jarosława Daleckiego z wizyty Michaiła Gorbaczowa u rolnika (TS 9298)
Zdjęcie z wystawy "Szczecińska droga do wolności. Strajki w 1988 roku". Fot. Łukasz Szełemej [Radio Szczecin/Archiwum]
Zdjęcie z wystawy "Szczecińska droga do wolności. Strajki w 1988 roku". Fot. Łukasz Szełemej [Radio Szczecin/Archiwum]
Choć premiera reportażu miała miejsce znacznie później, reportaż dotyczył strajku w sierpniu 1988 roku. To był gorący czas. 5 maja 1988 r. pracownicy Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej, solidaryzując się ze strajkującymi robotnikami Nowej Huty, przystąpili do protestu, domagając się podwyżek płac oraz pluralizmu związkowego. 22 czerwca strajkujący wystąpili w obronie zwolnionych liderów majowego wystąpienia. Kolejna fala protestów w Szczecinie rozpoczęła się 17 sierpnia w porcie. Strajkujący domagali się m.in. legalizacji „Solidarności”, podwyższenia płac oraz przywrócenia do pracy osób zwolnionych z Zarządu Portu za działalność solidarnościową. Strajk szczeciński został ostatecznie przerwany 3 września. Protesty z 1988 r. były kolejnym krokiem na drodze do wolności.

ROZMÓWCY: robotnicy, minister spraw wewnętrznych Czesław Kiszczak, rzecznik rządu Jerzy Urban. W audycji wykorzystano nagrania TVP, Bibi Voice of America, konferencji prasowej rzecznika rządu.

Roman Czejarek - kojarzony (i słusznie) z radiową Jedynką - urodził się w Szczecinie. Pierwsze szlify w dziennikarstwie zdobywał w Akademickim Radiu "Pomorze" (ARP), działającym przy Politechnice Szczecińskiej. Potem, do 1991 roku był dziennikarzem Radia Szczecin. Nigdy nie rozstał się z naszym miastem. Ciągle do niego wraca w swoich książkach ("Szczecińskie czterofajkowce", "Szczecin na starych pocztówkach", "Szczecin przełomu wieków XIX/XX", "Szczecin i okolice w obiektywie Maksa Dreblowa", "Kolorowy Szczecin", "Sekrety Szczecina", "Szczecin, którego nie ma"). Jest Honorowym Ambasaorem Szczecina.

Data emisji: 17 stycznia 1989 roku
Posłuchaj reportażu Romana Czejarka
Plakat wyborczy z 1989. Archiwum Państwowe w Szczecinie
Plakat wyborczy z 1989. Archiwum Państwowe w Szczecinie
Plakat wyborczy z 1989. Archiwum Państwowe w Szczecinie
Plakat wyborczy z 1989. Archiwum Państwowe w Szczecinie
To musiały być emocje! Po obradach Okragłego Stołu, jeszcze nie tak dawno wyrzuceni z pracy w radiu i internowani działacze Solidarności - Alina Głowacka i Julian Jóźwiakowski znów przed mikrofonem.

"Radio Solidarni" na antenie Rozgłośni Polskiego Radia w Szczecinie tłumaczyło zawiłości wypracowanej przy Okrągłym Stole ordynacji wyborczej, przedstawiało solidarnościowych kandydatów. W tym pierwszym programie: Władysław Daniszewski, były dyrektor Ośrodka TV w Szczecinie mówił o nadziejach na demokratyczne państwo. Przedstawiono kandydata okręgu szczecińskiego na posła - prawnika Jerzego Zimowskiego. Mecenas Bogdan Tański mówił, jak głosować w najblzszych wyborach w czerwcu 1989 , aby głos był ważny.

ROZMÓWCY: Władysław Daniszewski, Bogdan Tański, Jerzy Zimowski

Data emisji: 10 maja 1989 roku
Posłuchaj pierwszego magazynu z cyklu "Radia Solidarnych" Aliny Głowackiej
Plakat wyborczy z 1989. Archiwum Państwowe w Szczecinie
Plakat wyborczy z 1989. Archiwum Państwowe w Szczecinie
Frekwencja wyborcza w dniu 4 czerwca 1989 r. wyniosła 62%. Kandydaci „Solidarności” do Sejmu uzyskali w pierwszej turze wyborów 160 ze 161 możliwych do zdobycia miejsc w parlamencie.

W województwie szczecińskim w I turze mandaty poselskie uzyskali: Jerzy Zimowski i Józef Kowalczyk w okręgu szczecińskim, Bohdan Kopczyński w okręgu świnoujskim oraz Artur Balazs w okręgu stargardzkim. Senatorami zostali Edward Bilicki i Mieczysław Ustasiak. Frekwencja w województwie szczecińskim była porównywalna ze średnią krajowa i wyniosła 62%.

W audycji podsumowanie wyborów.

ROZMÓWCY: Mieczysław Ustasiak i Jerzy Zimowski

Data emisji: 10 czerwca 1989 roku
Posłuchaj "Radia Solidarnch, audycji Aliny Głowackiej
Flaga NRD
Flaga NRD
W 1989 roku świat rzeczywiście stanął na głowie, skoro zaczęło się mówić o emigracji Polaków do... NRD. Stanowisko rządu w tek sprawie przedstawiła rzecznik Małgorzata Niezabitowska. Niezwykle mocno brzmią jej słowa, że "zdaniem premiera miejsce Polaków (zwłaszcza młodych) jest w Polsce". Rząd ma jednak zamiar załatwić sprawę ochrony prawnej dla pracujących w NRD Polaków.

ROZMÓWCA: Małgorzata Niezabitowska

Data emisji: 4 grudnia 1989 roku
Posłuchaj relacji Zbigniewa Plesnera