Z raportu wynika, że część samorządów ograniczała opiekę do spraw podstawowych - zapewnienia miejsc pochówku i kontroli czystości. Jak mówi rzeczniczka NIK Ksenia Maćczak, częścią cmentarzy zarządzały prywatne firmy, czego skutkiem było między innymi zawyżanie cen.

Nie sprawdzano spraw związanych z finansowaniem cmentarzy - wysokości opłat cmentarnych, ich pobierania i rozliczania oraz potrzeb inwestycyjnych. Akceptowano jednoczesne prowadzenie działalności komercyjnej, nie analizowano opłacalności przyjętej formy zarządzania cmentarzem, ani wywiązywania się z obowiązku prowadzenia dokumentacji cmentarnej. Takie obowiązki nakłada ustawa o cmentarzach.

Władze samorządowe często rezygnowały z uprawnień do nadzoru nad cmentarzami. W konsekwencji w ponad 37 proc. kontrolowanych gmin wysokość opłat za miejsce pochówku, a także zasady korzystania z cmentarzy ustalały - wbrew prawu - zarządzające cmentarzami podmioty zewnętrzne, które chciały uzyskać jak najwyższe zyski. W ocenie NIK takie rozwiązanie jest sprzeczne z zasadą powszechnej dostępności usług komunalnych, ponieważ kluczowym wyznacznikiem ich dostępności jest ich cena. Ustalenia kontroli wskazują na duże zróżnicowanie zasad ustalania cen pomiędzy poszczególnymi gminami, w zależności od podmiotu, który przeprowadzał kalkulację. Ponieważ prawo nie określa zakresu opłat każda gmina dowolnie kształtuje opłaty.

NIK zwróciła też uwagę na brak miejsc na cmentarzach. Raport wytyka samorządom, że ich nie rozbudowują. Przeszkodą w planowaniu potrzebnych inwestycji jest brak odpowiednich terenów spełniających warunki określone w przepisach.

Niektóre samorządy zdecydowały się na budowę nowych cmentarzy poza granicami administracyjnymi ich miast. Tymczasem obowiązujące przepisy zakazują takich rozwiązań, stanowiąc jednoznacznie, że utrzymanie cmentarzy komunalnych i zarządzanie nimi należy do władz miast, na terenie których cmentarz jest położony.

Najwyższa Izba Kontroli wytknęła także niewystarczające finansowanie opieki nad grobami wojennymi.

W Polsce jest ponad 15 tysięcy cmentarzy, a czego prawie 2 tysiące należy do samorządów. Najwięcej jest tak zwanych cmentarzy parafialnych.