Radio SzczecinRadio Szczecin » Region
Reklama
Zobacz
Autopromocja
Zobacz
Reklama
Zobacz

Pani Janina "Jachna" Smoleńska ze śp. Januszem Kurtyką, prezesem IPN w latach 2005-2010. Fot. Łukasz Szełemej [PR Szczecin/Archiwum]
Pani Janina "Jachna" Smoleńska ze śp. Januszem Kurtyką, prezesem IPN w latach 2005-2010. Fot. Łukasz Szełemej [PR Szczecin/Archiwum]
Dziś w nocy w wieku 84 lat zmarła Janina Smoleńska ps. "Jachna", żołnierz Armii Krajowej.
Janina Smoleńska urodziła się 7 lutego 1926 r. w Tarkowszczyźnie, powiat Święciany Wileńskie. Do szkoły powszechnej uczęszczała w Duksztach. Od 1937 r. uczyła się w Gimnazjum Ogólnokształcącym im. Józefa Piłsudskiego w Święcianach. Po wybuchu II wojny światowej kontynuowała naukę w Niepełnej Szkole Średniej i na tajnych kompletach w Podbrodziu.

Od września 1944 r. uczyła się w V Gimnazjum Żeńskim w Wilnie. Maturę zrobiła eksternistycznie w 1945 r. w kuratorium oświaty w Sopocie. Wraz z rodzicami w 1941 r., tuż przed atakiem Niemiec na ZSRR, wyjechała ze Święcian do Podbrodzia. Ojca Janiny Smoleńskiej aresztowała policja litewska. Skazano go na śmierć. Cudem uniknął wyroku. Zwolniony przez Niemców, wraz z rodziną szukał schronienia w Miadziole, na terenie administrowanym przez Białorusinów. Tutaj cała rodzina zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Janina jako pracownica magistratu dostarczała ukrywającym się konspiratorom potrzebne dokumenty.

Od 1943 do 1944 roku służyła w oddziale partyzanckim IV Wileńskiej Brygady "Narocz", a następnie w V Wileńskiej Brygadzie zwanej "Brygadą Śmierci", którą dowodził major Zygmunt Szendzielarz "Łupaszka". W 1947 roku za działalność niepodległościową Janina Smoleńska została skazana na podwójną karę śmierci, którą po amnestii zamieniono na 15 lat więzienia. Jej działalność niepodległościowa i pobyt w więzieniu za służbę w 5. Wileńskiej Brygadzie została przedstawiona w filmie dokumentalnym Mariana Kubery "Zapisane w Młodości".

W 2008 roku otrzymała medal Uniwersytetu Szczecińskiego. O nadanie odznaczenia wystąpił do Senatu uczelni Wydział Filologiczny. - Wniosek przyjęto jednogłośnie. Jest to wyjątkowa osoba w historii Uniwersytetu Szczecińskiego - mówił wtedy Waldemar Tarczyński, rektor US. Od 1957 r. pracowała jako nauczycielka języka polskiego w szkołach szczecińskich: podstawowych (nr 6, 10, 35, 70), średnich (I Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących, Studium Nauczycielskie), a także wyższych (Wyższa Szkoła Nauczycielska, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Uniwersytet Szczeciński).

Szczeciński oddział IPN wydał niezwykłą książkę "Nie było czasu na strach" autorstwa Edyty Wnuk i Marzeny Kruk. To zapis kilkunastu wielogodzinnych rozmów z Janiną "Jachną" Smoleńską, sanitariuszką oddziałów partyzanckich "Kmicica" oraz 5. i 4. Brygady Wileńskiej AK w latach 1943–1947.

Janina "Jachna" Smoleńska to typowy, szlachetny reprezentant swojego pokolenia. Przeszła cały szlak charakterystyczny dla "żołnierzy wyklętych": od walki z okupantem niemieckim, przez konspirację antykomunistyczną, po więzienie epoki stalinowskiej. - Myśmy jak najszybciej chcieli oddać życie za ojczyznę - powiedziała Janina Smoleńska wyjaśniając przyczyny wstąpienia do partyzantki. Zdaniem Marzeny Kruk taka postawa - tylko pozornie pełna patosu - była powszechna wśród ludzi z pokolenia "Jachny", urodzonych i wychowanych na Kresach. Dla nich ojczyzna była dobrem nadrzędnym.

"Jeśli zaś chodzi o to, że odzwyczaję się od życia na wolności, to jest najmniejsze zmartwienie, bardziej muszę myśleć o tym, czy i kiedy będę na wolności. Zresztą to mało ważne i jeżeli o tym myślę, to jak już pisałam, tylko ze względu na Was chciałabym przeżyć" - pisała w styczniu 1948 roku w liście do rodziców 22-letnia "Jachna". Wówczas miała już za sobą pierwsze miesiące w najcięższym kobiecym więzieniu w Fordonie, do którego w czasach stalinowskiego terroru trafiały Polki po wyrokach za działalność polityczną w ZWZ, AK, WiN, czy NSZ. Wyszła po 10 latach z 35-procentową utratą zdrowia. W 1996 r. została matką chrzestną 12. Dywizji Zmechanizowanej im. J. Hallera.

W marcu 2008 studiu S-1 Polskiego Radia Szczecin odbyła się promocja "Atlasu polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956" wydanego przez IPN. To wyjątkowe wydawnictwo w niezwykle szczegółowy sposób dokumentuje historię "żołnierzy wyklętych" po zakończeniu II wojny światowej. Podczas spotkania w studiu S-1 była również Pani Janina Smoleńska. - Nareszcie tamta historia została opisana - przyznała wtedy sanitariuszka z oddziału "Łupaszki".

Najnowsze Szczecin Region Polska i świat Sport Kultura Biznes

Archiwum informacji

poniedziałek29wtorek30środa01czwartek02piątek03sobota04niedziela05poniedziałek06wtorek07środa08czwartek09piątek10sobota11niedziela12poniedziałek13wtorek14środa15czwartek16piątek17sobota18niedziela19poniedziałek20wtorek21środa22czwartek23piątek24sobota25niedziela26poniedziałek27wtorek28środa29czwartek30piątek31sobota01niedziela02
Reklama
Zobacz
Autopromocja
Zobacz

radioszczecin.tv

Najnowsze podcasty