Impulsem do rozpoczęcia powstania był przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania 26 grudnia 1918 roku, który tego samego dnia wygłosił słynne przemówienie do tłumów zebranych przed hotelem Bazar. Kolejnego dnia w Poznaniu Niemcy zorganizowali manifestację w trakcie której zrywali polskie flagi.

W odpowiedzi na ten akt w mieście wybuchły zamieszki, które szybko przerodziły się w regularne walki.

W dniu wybuchu powstania polscy żołnierze złożyli przysięgę na Placu Wilhelma, przemianowanym na Plac Wolności. Tak to wydarzenie obserwował, Paweł Hęciak, późniejszy działacz emigracyjny, który w trakcie wybuchu Powstania miał 8 lat.

- A to ci była wielka heca. We wszystkich oknach wisiały czerwone sztandary z białym orłem pośrodku. Wiara się pchała na plac, że aż łby o łby się trykały i szczur szczurowi właził na odcisk. Śnieg skrzypiał, słoneczko świeciło" - wspominał po latach na falach Radia Wolna Europa Paweł Hęciak.

Jednym z organizatorów konspiracji w Wielkopolsce był Ludwik Bociański. Ten weteran spod Verdun, od razu po otrzymaniu sygnału o rozpoczęciu walk, zorganizował w Pleszewie oddział, który ruszył na pomoc Powstańcom, a później bił się na południowym odcinku frontu.

W skład kompanii wchodzili ochotnicy w różnym wieku, z których wielu posiadało doświadczenie bojowe, zdobyte jeszcze w trakcie służby w niemieckiej armii.

- W pół godziny po ogłoszeniu alarmu stanęła kompania w sile stu bagnetów i dwóch karabinów maszynowych. Jeszcze dziś widzę marsowe sylwetki żołnierzy tej pierwszej kompanii powstańczej z Pleszewa, składającej się z samych ochotników. Obok ojca, starego landwerzysty, stał jego syn, żołnierz niemieckich kompanii szturmowych. Obok brata stał brat - wspominał Ludwik Bociański.

Armia powstańcza w szczytowym momencie dysponowała siłą około 100 tysięcy żołnierzy i szybko zajęła większą część Prowincji Poznańskiej. W pierwszym etapie walk udało się zrealizować dużą część celów dzięki zapałowi żołnierzy i częściowemu zaskoczeniu wroga.

Powstańcy zdobyli także olbrzymią ilość niemieckiego uzbrojenia, w tym tylko w trakcie bitwy o Ławicę przejęli około 300 samolotów i sprzęt wojskowy warty około 160-200 milionów marek. Jednak Niemcy nie zamierzali złożyć broni i styczniu 1919 roku nad frontem pojawiło się widmo wojny pozycyjnej.

16 lutego 1919 roku dzięki staraniom dyplomatycznym Alianci wymusili na Niemcach podpisanie układu w Trewirze, który wymuszał zaprzestanie walk w Wielkopolsce. Ostatecznie powstanie zakończyło się sukcesem i włączeniem większości ziem Wielkopolski do odradzającej się Rzeczypospolitej.

Edycja tekstu: Jacek Rujna