Dzięki nim żyjemy w niepodległej Polsce [ZDJĘCIA]

Region 2022-11-11 07:57 Paweł Szewłoga, Anna Arabska-Szmajdzińska, Paweł Domański, Jarosław Gowin, Joanna Gralka, Dorota Zamolska, IAR

Plakat wystawy "Ojcowie Niepodległości". Mat. IPN

Obchodzimy 104. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Z tej okazji wspominamy tych, dzięki którym było to możliwe.

Premier: Prezydenci na uchodźstwie gwarantami ciągłości Państwa Polskiego

Marsz Niepodległości przeszedł ulicami Szczecina [WIDEO, ZDJĘCIA]

"Polacy jak rodzina, która potrafi debatować na trudne tematy" [WIDEO, ZDJĘCIA]

Marsz Niepodległości na ulicach Szczecina

Centralne obchody Święta Niepodległości

"Pokażmy, że potrafimy wznieść się ponad nasze podziały"

Józef Piłsudski

Urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie pod Wilnem w patriotycznej rodzinie szlacheckiej. Działał w organizacjach konspiracyjnych. W 1887 roku został aresztowany i pod zarzutem przygotowań do zamachu na cara Aleksandra III zesłany na 5 lat na Syberię. Po powrocie był jednym z inicjatorów powstania i członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. Organizował też konspiracyjne oddziały wojskowe, w tym Związek Walki Czynnej.

Z inicjatywy Piłsudskiego w październiku 1914 roku utworzono Polską Organizację Wojskową. W wyniku późniejszej akcji dyplomatycznej naszych posłów władze austriackie wyraziły zgodę na organizację Legionów Polskich. W grudniu 1914, po przekształceniu walczącego w Galicji 1. Pułku Legionów w I Brygadę, Piłsudski objął nad nią dowództwo.

22 lipca 1917 roku po kryzysie przysięgowym w Legionach Józef Piłsudski został aresztowany przez Niemców i osadzony w twierdzy w Magdeburgu, skąd uwolniono go 10 listopada 1918 roku.

Z jego osobą jest związanych wiele przełomowych wydarzeń. W okresie I wojny światowej był dowódcą Legionów Polskich, a jego powrót do ojczyzny 10 listopada 1918 roku stał się sygnałem do ogłoszenia niepodległości Polski. W wolnym kraju Sejm powierzył Piłsudskiemu stanowisko Naczelnika Państwa. Został też pierwszym marszałkiem Rzeczpospolitej.

Dwukrotnie, w latach 1926-28 oraz w 1930 roku, pełnił urząd premiera. W maju 1926 roku przeprowadził zamach stanu i wprowadził rządy sanacyjne.

Jako Naczelny Wódz Wojska Polskiego zorganizował w 1919 roku zbrojny opór przeciwko najazdowi bolszewickiemu. W czasie wojny polsko-rosyjskiej odniósł wiele zwycięstw, między innymi spektakularne w sierpniu 1920 roku w Bitwie Warszawskiej, rozstrzygającej o losach tej wojny i o niepodległości kraju. Bitwa przeszła do historii jako "Cud nad Wisłą".

Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku w Belwederze. Został pochowany na Wawelu w krypcie św. Leonarda. Jego serce złożono na wileńskim cmentarzu na Rossie, obok matki. Pogrzeb marszałka stał się wielką patriotyczną manifestacją jedności narodowej. Szacuje się, że wzięło w nim udział około 200 tysięcy osób, w tym przedstawiciele 16 państw. Kondukt żałobny ciągnął się przez kilka kilometrów. Całą uroczystość transmitowało Polskie Radio.

W 1937 roku, na polecenie metropolity krakowskiego arcybiskupa Adama Sapiehy, trumna ze szczątkami marszałka została przeniesiona do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów.

Podczas II wojny światowej, a także w okresie PRL kult Józefa Piłsudskiego był zwalczany przez komunistyczne władze, jednak z przeciwnym skutkiem - uznanie jego zasług i poszanowanie wśród Polaków ulegało wzmocnieniu. Po upadku komunizmu w Polsce w 1989 roku, Piłsudski jest uważany za jedną z najwybitniejszych postaci w historii kraju.

Z okazji 150. rocznicy urodzin marszałka, Sejm Rzeczpospolitej ustanowił rok 2017 Rokiem Józefa Piłsudskiego.

W 2020 roku, 14 sierpnia, w przeddzień 100. rocznicy zwycięskiej Bitwy Warszawskiej, zostało otwarte Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Placówka ukazuje postać marszałka na szerokim tle historyczno-społecznym i idee, które przyświecały mu w życiu. Odwiedzający mogą poznać nie tylko działalność państwową Piłsudskiego, ale także jego życie prywatne. W muzeum znajduje się ponad tysiąc oryginalnych eksponatów związanych z marszałkiem i jego rodziną. Wśród wystawionych obiektów jest zestaw szabli Józefa Piłsudskiego, a także jego kurtka mundurowa. Placówka jest kontynuatorem Muzeum Józefa Piłsudskiego w Warszawie, które istniało do 1939 roku w Belwederze.

Roman Dmowski

Nie byłoby II Rzeczypospolitej w znanym nam kształcie, gdyby nie Roman Dmowski. To on razem z Ignacym Paderewskim negocjował z wielkimi mocarstwami i doprowadził do podpisania Traktatu Wersalskiego.

Kiedy I wojna światowa dobiegała końca, Polski nie było na mapie Europy. Jednak wobec chaosu na Wschodzie, wśród przywódców zwycięskich mocarstw zachodnich sprawa polska zyskała na znaczeniu. W związku z tym, że prezydent USA Thomas Woodrow Wilson zapragnął ukształtować nowy porządek światowy na zasadzie samostanowienia narodów, potrzebny był reprezentant narodu polskiego, który wyraziłby jego polityczne oczekiwania. Roman Dmowski był wówczas najbardziej znanym polskim politykiem na Zachodzie. Od roku 1916, kiedy opuścił słabnącą Rosję, kursował między Londynem, Paryżem i Waszyngtonem, pozyskując dla sprawy polskiej poparcie zachodnich polityków. Nic dziwnego zatem, że w styczniu 1919 r. to właśnie on stanął na czele polskiej delegacji na paryską konferencję pokojową. Wystąpił wówczas w imieniu całego narodu polskiego, przywracając mu miejsce na politycznej mapie Europy. Zgodnie z ideologią narodowej demokracji, której Dmowski był współtwórcą, Polacy mieli uzyskać wiodącą rolę w Europie Środkowo-Wschodniej. Naród polski miał wypełnić polityczną próżnię powstałą po upadku Rosji i Austro-Węgier. 28 czerwca 1919 r. podpisany został traktat wersalski.

Wojciech Korfanty

Wojciech Korfanty to kolejny Ojciec Niepodległej Polski. Jedna z najważniejszych postaci Śląska i walki o przyłączenie go do naszego kraju.

Wojciech Korfanty urodził 20 kwietnia 1873 r. w osadzie Sadzawka - obecnie to Siemianowice Śląskie. Przeciwstawiał się germanizacyjnej polityce władz niemieckich wobec ludności polskiej, walczył o polepszenie sytuacji niższych warstw społecznych. Występował na forum parlamentarnym i na wiecach, był czynny jako dziennikarz i wydawca prasowy, stworzył gazety „Polak” i „Górnoślązak”. W listopadzie 1918 r. został członkiem Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, kierował jej wydziałem wojskowym w czasie powstania wielkopolskiego. Gdy w traktacie wersalskim zapisano, że los Górnego Śląska ma zostać rozstrzygnięty w plebiscycie, stanął na czele Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i kierował jego akcją propagandową. W maju 1921 r. wywołał III powstanie śląskie i został jego przywódcą, odnosząc sukcesy militarne i polityczne. Wskutek oporu Józefa Piłsudskiego nie objął stanowiska premiera, pozostał jednak wiodącym politykiem w województwie śląskim. Wiosną 1935 roku emigrował do Pragi, a stamtąd do Francji. Do Polski wrócił w kwietniu 1939 roku, jednak został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Zwolniony 20 lipca 1939, zmarł w szpitalu w Warszawie 17 sierpnia 1939 roku. Z jego śmiercią związane jest wiele niejasności. Jedna z hipotez mówi, że otruto go oparami arszeniku, którymi nasączone były ściany jego celi na Pawiaku. Pochowany został w rodzinnym grobowcu w Katowicach.

Jego pogrzeb, na który przyszło ok. 5 tys. osób, stał się wyrazem poparcia dla prowadzonej przez niego polityki niepodległościowej i wielką manifestację patriotyczną Ślązaków.

Ignacy Daszyński

Historycy podkreślają, że nawet wśród oponentów Ignacy Daszyński cieszył się szacunkiem. Nazywany był człowiekiem kompromisu, dla którego głównym zadaniem była poprawa życia robotników, a także wszystkich Polaków. Znany był z umiejętności przemawiania, które wykorzystywał między innymi w parlamencie wiedeńskim. Tam właśnie wielokrotnie domagał się poprawy warunków robotników. Krytykował również władze w Galicji. Był również organizatorem strajku powszechnego. Brał udział w pierwszej wojnie światowej i jeszcze w 1914 roku w tworzeniu Naczelnego Komitetu Narodowego. Działał na rzecz utworzenia Legionów Polskich czy Polskiej Organizacji Wojskowej i utworzenia Państwa Polskiego, kiedy próbował stworzyć reprezentację parlamentarną zaboru austriackiego. Już w 1918 roku przewodził Tymczasowemu Rządowi Ludowemu Republiki Polskiej w Lublinie. To jemu Piłsudski powierzył misję utworzenia rządu. Daszyński jednak zrezygnował, a jego obowiązki przejął Jędrzej Moraczewski. Później jednak także działał bardzo aktywnie na rzecz Polski, między innymi jako poseł Sejmu Ustawodawczego, czy w Rządzie Obrony Narodowej, w którym sprawował funkcję wicepremiera, a w czasie Zamachu Majowego stanął po stronie Piłsudskiego, później jednak stał się krytykiem sanacji.

Napisał szereg artykułów i pism, w których diagnozował stan państwa, a także wskazywał, w jaki sposób pomagać robotnikom w najtrudniejszej sytuacji materialnej. Pisał między innymi: "Nie tępić, lecz rozwijać należy narodowości. A rozwijać je może wolność narodów, niepodległość i poszanowanie ich odrębności." Zmarł w 1936 roku.

Wincenty Witos

Powiedział: Nie ma sprawy ważniejszej niż Polska - i tymi słowami kierował się przez całe życie. Wincenty Witos to kolejny ojciec polskiej niepodległości. Był rolnikiem i działaczem ruchu ludowego. Był trzykrotnie premierem. Między innymi podczas decydujących starć wojny polsko-bolszewickiej. Stał na czele Ruchu Obrony Narodowej.

Wincenty Witos urodził się 21 stycznia 1874 roku w Wierzchosławicach. Był rolnikiem, działaczem społecznym, samorządowcem, od samego początku związanym z ruchem ludowym. Od 1908 r. sprawował mandat do Sejmu Krajowego we Lwowie, zaś w latach 1911-1918 posła do Rady Państwa w Wiedniu. Był członkiem władz powiatowych i okręgowych chłopskich organizacji społeczno-gospodarczych. Podczas I wojny światowej był zwolennikiem utworzenia niepodległego państwa polskiego, złożonego z ziem wszystkich trzech zaborów. W 1919 r. został wybrany do Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie przewodniczył Klubowi Parlamentarnemu Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast.

Był premierem rządu podczas wojny polsko-sowieckiej 24 lipca 1920 r. W krytycznym momencie batalii stanął stanął na czele Ruchu Obrony Narodowej. W 1930 r. został aresztowany z przyczyn politycznych i uwięziony w Brześciu nad Bugiem. Skazany przez Sąd Okręgowy w Warszawie na półtora roku więzienia. W 1933 r. wyemigrował do Czechosłowacji. Do Polski powrócił w marcu 1939 r. Został aresztowany przez Niemców. Odmówił współpracy przy próbach powołania kolaboracyjnego rządu. W 1941 r. powrócił do Wierzchosławic, pozostając do końca okupacji niemieckiej w areszcie domowym.

W 1945 r. prezydium Krajowej Rady Narodowej powołało go na stanowisko wiceprezydenta bez jego wiedzy i zgody. Od sierpnia 1945 r. prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego, pozostającego w opozycji wobec władz komunistycznych. Zmarł 31 października 1945 r. w Krakowie.

Ignacy Jan Paderewski

Pod bezpośrednim wpływem Ignacego Jana Paderewskiego, prezydent Woodrow Wilson uwarunkował podpisanie przez Stany Zjednoczone Traktatu Wersalskiego umieszczeniem 13. punktu, domagającego się zgody stron Traktatu na suwerenność Polski. Dzięki temu w Traktacie zapisano utworzenie niepodległego państwa polskiego.

Ignacy Jan Paderewski - polski pianista, kompozytor i mąż stanu od 1919 roku sprawował funkcje premiera i ministra spraw zagranicznych. Po klęsce Kampanii Wrześniowej mówił, że „Polska nie zaginie, a żyć będzie”. I rzeczywiście Polska została wskrzeszona w 1945 roku, a w 1989 roku odzyskała pełnię suwerenności.

„Wygrał” ją na fortepianie podczas wielu koncertów na całym świecie. Znamienna stała się Jego monumentalna Symfonia h-moll op. 24 „Polonia” będąca hołdem złożonym przez Twórcę uczestnikom Powstania Styczniowego. Światowa prapremiera wydania płyty przez Firmę Fonograficzną DUX z tym dziełem w wykonaniu Lwowskiej Filharmonii Narodowej, odbyła się przed dwoma laty w studiu koncertowym Radia Szczecin. Wówczas Mariusz Olczak - dyrektor Archiwum Akt Nowych w Warszawie mówił m.in. o pochówku I.J. Paderewskiego w Polsce.

- Warunkiem sprowadzenia trumny z prochami Ignacego Jana Paderewskiego był moment, kiedy Polska będzie niepodległa. I stało się to w obecności ówczesnego prezydenta USA George'a Busha, który żegnał na Narodowym Cmentarzu Arlington w pobliżu Waszyngtonu trumnę z Paderewskim, ale jednocześnie witał Go w Warszawie 29 czerwca 1992 roku i brał udział w pogrzebie. W tych dniach była pokazana prawdziwa moc Paderewskiego jako polityka i prawdziwa moc muzyki Paderewskiego - podsumował Mariusz Olczak.

Trumna z prochami wielkiego Polaka spoczęła w krypcie archikatedry św. Jana w Warszawie. Ignacy Jan Paderewski został pośmiertnie odznaczony orderem wojennym Virtuti Militari.

Urodził się 18 listopada 1860 roku w Kuryłówce, zmarł 29 czerwca 1941 roku w Nowym Jorku.